Öfke dendiğinde aklımızda canlanan şey genellikle negatif, yıkıcı ve zararlı bir duygu olur. Bu noktaların gerçeklik payı olmakla birlikte çoğu zaman öfke ve saldırganlığın birbirine karışmasından kaynaklanan bir yanlış anlaşılmanın sonucudur.  /kontrol

Öfke karşılanmamış isteklere, beklenmeyen sonuçlara ve gerçekleşmeyen beklentilere gösterilen doğal ve evrensel, duygusal bir tepkidir. Ve maalesef ki bu doğal tepkinin kontrolden çıkması durumunda bazı istenmeyen durumlara sebebiyet vermesi kaçınılmazdır. Kişiler arası ilişkilerde sorunlara, romantik ilişkilerde ayrılıklara, çalışma yaşamında uyumsuzluklara ve üretkenliğin azalmasına sebep olabileceği gibi fiziksel ve ruhsal sağlık için tehlikeli durumlar yaratması da oldukça olasıdır. 

Öfke de diğer duygularımız gibi bedenimizde bazı değişimlere yol açar. Örneğin kalp atış hızımız ve kan basıncımız artar, adrenalin ve noradrenelin hormonlarımızın seviyelerinde yükselmeler meydana gelir. 

Öfke ve saldırganlık arasındaki farktan bahsedecek olursak, Öfke, yoğunluğunda ve süresinde çeşitlilik gösteren içsel duygusal bir yaşantıyken; saldırganlık, kişiye, nesneye ya da sosyal sisteme zarar verebilen davranışlardır. Öfke ve saldırganlığın birlikte gittiği durumlar da vardır. 

Hem içsel hem de dışsal kaynaklar öfkeyi oluşturabilir, besleyebilir. Eşinize veya iş arkadaşınıza öfkelenebilir veya trafikte kaldığınızda kızmış olabilirsiniz. Diğer yandan travmatik veya sinir bozucu olayların aklınıza gelmesi, olumsuz anıları yeniden hatırlamak ya da kişisel sorunlarınız da öfkeyi tetikleyebilir.  

NEDEN BAZI İNSANLAR DAHA ÖFKELİDİR? 

Öfke yönetimi konusunda uzman psikologların ifadelerine göre bazılarımız diğerlerine göre daha “asabi” olabiliriz. Daha kolay ve daha hızlı sinirlenebilir ve bunu kontrol etmekte zorlanabiliriz. Ve öfke hepimizde kendisini aynı şekilde göstermeyebilir. Örneğin bazı insanlar öfkelerini hiddet ve yüksek sesle göstermek yerine huzursuzlanarak ve huysuzlanarak ifade edebilirler. Herkesten öfkelendiğinde aynı tepkileri vermesini bekleyemeyiz, bazı insanlar etraflarına zara vermek yerine sosyal hayattan kendilerini uzaklaştırarak ya da bazen sadece somurtarak öfkelerini gösterebilirler. 

Kolay sinirlenen insanlar genellikle, psikologların “hayal kırıklığına karşı düşük tolerans” dedikleri bir düşünce yapısına sahiptir. Asabi insanların bu düşünce yapısı, hayal kırıklığına, rahatsızlık veya sıkıntıya maruz kalmamaları gerektiğini düşündükleri anlamına gelir. Her şeyi yoluna sokamadıkları ve özellikle adaletsiz görünen durumlarda çılgına dönerler. 

Peki bu insanları asabi yapan nedir? Bir sürü şey olabilir. 

• Bunun bir nedeni genetik veya fizyolojik olabilir. Bazı çocukların, asabi, alıngan ve tahammülü düşük doğduğunu ve bu belirtilerin çok erken yaşlarda ortaya çıktığına dair kanıtlar vardır. 
• Bir diğeri sosyo-kültürel olabilir. Toplumda öfke, genellikle olumsuz olarak kabul edilir. Endişe, depresyon veya diğer duyguları ifade etmenin doğru olduğu, fakat öfkeyi ifade etmenin doğru olmadığı öğretilir. Dolayısıyla, öfkeyi nasıl ele alacağımızı veya yapıcı bir şekilde kanalize edeceğimizi öğrenemeyebiliriz. 
• Araştırmalar ayrıca, aile geçmişinin rolü olduğunu da ortaya çıkardı. Kolay sinirlenen insanlar çoğunlukla, yıkıcı, kaotik ve duygusal olarak olgunlaşmamış ailelerden gelmektedir. 

ÖFKE KONTROLÜ İÇİN NELER YAPILABİLİR? 

Gevşeme: Derin nefes alıp vererek, nefes egzersizleri yapmak 

Kendini telkin etme: “Şu an mantıklı düşünemeyebilirim” “sakinliğimi korumaya çalışmalıyım” gibi kişinin kendi kendini telkin etmesidir. 

Düşünceleri değiştirme: Öfkeli insanlar düşüncelerini küfrederek, bağırıp çağırarak ifade etme eğilimindedirler. Öfkenin her zaman bu şekilde ifade edilmediği, farklı yöntemleri de olduğunu bilmek, duygularını ifadeye yönelmek. 

Öfkenin altındaki duyguyu keşfetmek: “Öfkeleniyorum çünkü…” ile başlayan cümleler ile anlaşılmadığınız için mi, kendinizi ifade edemediğiniz için mi, haksızlığa uğradığınızı düşündüğünüz için mi vs. öfke duyduğunuzu keşfetmek faydalı olacaktır. 

Olumluya odaklanma: “Her şey mahvoldu!”, “Yine öfkemi kontrol edemeyeceğim” gibi kendinizi olumsuz sonuçlara hazırlamaktan ve suçlamaktan kaçının. 

 Mizah: Mizah, çeşitli yollarla öfkenizin yoğunluğunun azalmasına yardımcı olabilir. Her şeyden önce daha dengeli bir bakış açısı sağlar. Çünkü mizah sırasında yaşanılan duygularla, öfkenin bir arada bulunması mümkün değildir. İçinde bulunduğunuz durumun komik taraflarına odaklanabilir, ağzınızda bir hakaret çıkacaksa bu durumla ilgili bir karikatürü zihninizde canlandırabilirsiniz. 

Problemi çözme: Durumu değiştirip değiştiremeyeceğimizi araştırmaktır. Değiştirebileceğimiz bir şeyse çözüm yolları araştırılabilir. 

Daha iyi iletişim: Öfkeli insanlar genellikle düşünmeden yargılama ve bu yargıları yönünde davranma eğilimindedirler. Daha iyi iletişim önyargıları ortadan kaldıracaktır. 

Psk. Elif Aksar