Herkes hayatının belli bir anında panik atak yaşayabilir. Fakat bu durum panik bozukluğa döndüğünde tedavi gerektirir. Tedavi ilaçlı veya ilaçsız bir şekilde olabilir. En etkili yöntem ise psikoterapi yöntemlerinden birinin ilaç tedavisi ile kullanılmasıdır. İlaç etken maddesi olarak benzodiazepin türevleri kullanılırken psikoterapi yöntemlerinden ise bilişsel davranışçı terapi (BDT) genellikle kullanılır.
FARMOKOTERAPİ
Ayrıca farmokoterapi yöntemleri olarak içerisinde Serotonin Geri Alım İnhibitörleri (SSRI) ve Seçici Geri Nöroepinefrin Alım İnhibitörleri (SNGİ) yer alan antidepresanlar kullanılır. Herhangi bir ilaca başlamadan önce hasta tıp doktoruna başvurarak kapsamlı bir muayeneden geçirilir. İlaç yönlendirmesi ve kontrolü yine tıp doktoru tarafından yapılır. Çünkü herhangi bir yanlış teşhis, müdahale ciddi sorun yaratabilir. Eğer panik atak şikayetiniz doğrultusunda ilaç kullanmak istiyorsanız mutlaka doktora başvurmanız gerekir.
BİLİŞSEL DAVRANIŞÇI PSİKOTERAPİ
BDT ile kullanılan birkaç farklı yöntem vardır. Bunlar ilk olarak panik bozukluğun yarattığı fiziksel semptomları azaltmaya yöneliktir. Nefes eğitimleriyle anormal solunum alma durumunun yavaş ve dengeli bir şekilde gerçekleşmesi sağlanır. Gevşeme tekniği ile öncelikle farkındalık sağlanır. Daha sonra kas kontrolü sağlanarak bedendeki gerginlik azaltılır. Böylece kalp çarpıntısı ve göğüs ağrısı gibi belirtiler kontrol altına alınır. Fizyolojik belirtilerin önüne geçilmesinin ardından bilişsel süreçlere odaklanılır.
Kişiden panik atak yaşamasına sebep olan bir olayı hayal etmesi ve abartması istenir. Bir çeşit maruz bırakma yöntemi olan bu teknikle kişinin semptomlarıyla güvenli bir ortamda yüzleşmesi sağlanır. Bu sayede bilişsel çarpıtmalar net bir şekilde ortaya konulur ve değiştirilir. Kaçınma davranışına önlem almak amacıyla kişinin rahatsızlığına sebep olacak benzer bir ortam tasarlanır. Ortam kaynaklı meydana gelen semptomlara sebep olan yanlış değerlendirmeler gözlenir ve bilişsel yeniden yapılandırma yöntemi kullanılır.
ŞEMA TERAPİ
Hem dinamik hem de bilişsel davranışçı ekolden yararlanan bir tedavi yöntemi olarak görebileceğimiz Şema Terapi de kullanılan yöntemler arasında yerini alır. Bu terapi ekolü erken dönem yaşanmışlıklarının ve ebeveyn ilişkilerinin kişide birtakım şemalar oluşturduğunu varsayar. Ekolün erken dönem yaşanmışlıklarına bakması, dinamik ekolden de yararlanıldığını düşündürebilir. Bu yaşanmışlıkları kişide kendisini etkileyen ve hayatı boyunca devam ettireceği bilişsel örüntüler oluşturur. Bunlara şema denir. Kişinin çocukluk döneminde bakım verenle olumsuz ilişkileri ve deneyimleri olumsuz ve uyumsuz şemaların oluşmasına sebep olabilir. Uyumsuz şemalar kişinin hayatını zorlaştırır hatta bazı patolojilerin oluşmasına sebebiyet verir. Şema terapide panik atağa nelerin sebep olduğuna odaklanılır. Panik atağı hangi uyumsuz şemanın tetiklediği belirtilir. Bu uyumsuz şemanın erken dönemde hangi olayla bağlantılı olduğu terapide canlandırılır. Ortaya çıkan uyumsuz şemalar işlevsel bir hale getirilerek tekrar dönüştürülür.
PSİKODİNAMİK PSİKOTERAPİ
Panik atak tedavisinde kullanılan bir diğer etkisi kanıtlanmış psikoterapi yöntemi psikodinamik tedavidir. Bu terapi yönteminde de ilk amaç kişinin kaygısını ortadan kaldırmak veya optimal seviyede olmasını sağlamaktır. Danışan aktarım yolu ile panik atak geçirmesine sebep olan duygularını, deneyimlerini, düşüncelerini terapiye taşır. Genellikle bu nedenler öfke, ayrılma, cinsellik konuları ile ilgili olabilir. Terapist danışanın duygularını yeniden ifade edebileceği bir ortam sağlayarak aktarımı olumlu bir aktarıma çevirir. Danışan kendi iç çatışmalarını terapiste yansıtır. Terapist ise çatışmaları sunar ve danışanda rahatlama sağlar.
HİPNOTERAPİ
Hipnoterapi yöntemi de tıpkı diğer yöntemler gibi hastanın ataklarına sebep olan durumları değiştirerek ataklara son vermeyi amaçlar. Fakat sebep olan durumları ortadan kaldırmaya, bastırmaya veya unutturmaya çalışmaz aksine ortaya çıkarmaya çalışır. Hipnoterapide başarıya ulaşılmasının bir diğer sebebi de hastaya atak sırasında müdahalede bulunabilme imkanı vermesidir. Kişi trans halinde atak geçirirken terapist tarafından sunulan telkinlerle korkusunu, endişesini azaltabilir. Sorunun bilinçaltında yatan kaynağına inerek çözüme yaklaşılır. Hastanın telkine olan yatkınlığı ve terapistine olan güveni hipnoterapi sürecini ve süresini etkileyen faktörler arasındadır.
Psikolog Yaren Meral MORAL
KAYNAKÇA
Başaran, S. Sütcü, S. (2016). Panik Bozukluğun Tedavisinde Bilişsel Davranışçı Grup Terapisinin Etkililiği: Sistematik Bir Gözden Geçirme. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 8(1), 79-94.
Demir, E. Soygüt, G. (2014). Şema Terapisi ile İzlenen Bir Olgu Bağlamında Panik Bozukluğu ile Şemalar Arasındaki İlişkinin Değerlendirilmesi. E. Y. Demir ve ark./Bilişsel Davranışçı Psikoterapi ve Araştırmalar Dergisi, 3, 109-115.
Erkoç, S. (1985). Panik Bozukluğun Farmokolojik Tedavisi. Dr. Erdoğan Özmen X. population, 142, 664-665.
