Psikoterapi ilişkisi belli bir kuramsal yaklaşıma/ekole göre belirlenmiş bir çerçeve içinde gelişen bir süreçtir. Başlangıç, gelişim ve sonlanma şeklinde aşamalarından oluşmaktadır. Her aşama kendine has süresinde gerçekleşir. Seanslar süresince yaşantılar paylaşılır, işlenir ve yeniden oluşturulur. Danışan ve terapistin yapıcı ilişkisi temel alınır. Böylece gelişen güvenli ve destekleyici bir ilişki çerçevesinde iyileşme gözlemlenir. Her bir yaşantı geçmiş ve günümüz çerçevesinde ele alınır.
Werbart’a göre psikoterapi sürecinin başlangıcından itibaren ayrılma süreci ile ilgili kaygının da başladığını, “Eğer terapistten ayrılacaksam, niçin bağlanayım?” sorusunun, bağlanma ve ayrılma ikilemini yansıttığını belirtmektedir.
Bu süreç karşılıklı planlanmış biçimde sonlandığında bile, ayrılığa bağlı olarak danışanın ve terapistin olumsuz duygular hissetmesi kaçınılmazdır. Çünkü terapistiyle oluşturduğu bağın kopmasının hüznü ile yeni ve gelişmiş/iyileşmiş haliyle ayrılıyor olması danışanda çelişkili duygulara sebebiyet verebilir.
Son seans nasıl ve ne zaman gerçekleşir?
Freud terapinin sonlanmasında gerekli koşulları sıralamıştır. İlk koşul, danışanın artık belirtilerinden acı çekmiyor, anksiyetesi ve engellenmeleri ile başa çıkabiliyor olması, ikincisi; terapist bastırılmış ve anlaşılmaz olanı açığa kavuşturduğunda ve içsel dirençlerin aşıldığına kanaat getirmesidir. Ancak en genel haliyle; terapist ve danışanın birlikte başlangıçta planladıkları hedeflere ulaşmaları veya tam olarak ulaşılamamalarına rağmen ortak bir temelde bitirmeye karar verdikleri bir durumun oluşması, sürecin bireysel nedenlerden dolayı ilerleyememesi, terapistin kontrol edemediği duyguları içinde sürüklenmesi ve bunu çözümleyememesi, danışandan ya da terapistten kaynaklanan çevresel (taşınma, gebelik…) sebeplerin ortaya çıkışı gibi durumlardır.
Ekollere göre değişiklik gösterebilen seans süresi genellikle kesin ve net bir rakamla bildirilemez. Çünkü konumuz insan. Her insanın biricikliği, yaşam koşulları, ilişkileri, geçmişi, günümüzü, çevresel nedenleri seans sayısının belirlenmesini imkansız kılar. Ancak tabii ki de son seanstan önce hazırlık süreci başlar. Ekolüne göre değişiklik göstermekle birlikte danışana artık yavaş yavaş sona gelinebileceği önceden bildirilir. Terapist danışanı için buna hazır olduğunu düşünmesi ve bunu dile getirip üzerine konuşmalarının ardından sona doğru hazırlık aşamasına gelirler.
Son seansta uzun süreli bir psikoterapi süreci bittiğinden dolaylı terapist de bir ayrılık yaşamaktadır. Doğal olarak bazen bu veda danışanlar için de zorlayıcı olabilmekte. Danışanların aşırı duygusallaştıkları, kucaklaşma isteği gibi girişimleri olabilir. İçten bir el sıkışma, birlikte yaşananları vurgulayan ve iyi dileklerini bildiren bir paylaşımla veda gerçekleşir.
Takip seansı nedir?
Son seans terapist ve danışanın belirleyecekleri takip seansları da mümkündür. Takip seansları, danışanın terapilerinin sonlanmasının ardından hayatının nasıl geçtiği, herhangi desteğin tekrar gerek duyulup duyulmadığını ve belirli zaman aralığında gerçekleşen takiplerin yapıldığı seanslardır. Böylece ihtiyaç duyduğunda tekrar süreç başlatılmakta.
Psikolog Süreyya Çalık
