Tıkınırcasına yeme bozukluğu kontrolsüz bir şekilde sürekli tekrarlanan aşırı yemek yeme davranışıdır. Birey normal zaman diliminde asla yiyemeyeceği çok fazla miktarda yemeği çok kısa bir süre içerisinde tüketir. Yemek yeme davranışları sırasında normalden çok daha hızlıdırlar ve fiziksel acı hissetmezler. Birey bu davranışına tıkanana kadar devam eder. Bir anda gelişen bu yeme davranışın sonunda birey yaptığından çok utanır ve suçluluk hisseder. Genellikle de bu davranışlarını kimsenin görmediği bir yerde gizli bir şekilde yaparlar. Bu rahatsızlığın diğer yemek bozuklularından farkı yemek yedikten sonra kusma, iştah kesici ilaçlar kullanma, egzersiz gibi yemek yeme davranışlarını telafi edecek herhangi bir şey yapmazlar. Bu rahatsızlığa sahip bireyler ya çok kilolu ya da obezlerdir. Fiziksel durumlarındaki değişiklikten rahatsız olan bireyler kendilerini beğenmezler. Bu rahatsızlığa sahip bireylerin çoğu fazla kilolarından dolayı tedaviye başvurur. TYB’nin tedavisinde amaç bireyi bu yemek yeme davranışından kurtarmak ve normal bir kilo ağırlığına getirmektir.
Farmakoterapi
İlaç tedavisi TYB ile beraber gözlenen depresyon, dürtü kontrol bozukluğu ve kaygı bozukluğu gibi rahatsızlıklar dikkate alınarak verilmelidir. İlaç tedavisi için antidepresanlar, antipileptikler ve antiobezite ilaçları kullanılmaktadır. Antidepresanlar yeme bozukluğu tedavisinde beyindeki kimyasalları, ruh hali ve dürtü kontrollerini etkiler. Kullanılan Antidepresan ilaçlar fluksetin (pronac), paroksetin (paxil), sertralin (zoloft), atomoksetin, duloksetin, venfaksin, fluvoksamin gibi ilaçlar kullanılmaktadır. Antipileptiklerde topiramat, zonisemid, lamotrijin ilaçları kullanılmaktadır. Topiramat ve zonisemid TYB’nin tedavisi için etkili olan ilaçlar fakat yan etkileri vardır. antobezite ilaçlarından tıkınırcasına yeme bozukluğunun tedavisi için sibutramin ve orlistatın etkili olduğu gözlenmiştir. İlaç tedavisinin uzun süreli etkinliği bulunamamıştır. Yapılan çalışmalarda ilaçların deneme süreleri kısa tutulmuştur.
Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT)
BDT tıkınırcasına yeme bozukluğunda en etkili tedavi yöntemidir. Bilişsel davranışçı terapi de işlevsel düşüncelerin yanında psikoeğitim ve yeme davranışları üzerine durulur. Tedavinin ilk aşamasında bireye psikoeğitim verilir. Birey durumu ve rahatsızlığı hakkında bilgilendirdikten sonra yeme davranışları üzerinde durulur. Tıkınırcasına yemek yeme davranışları kontrol altına alınmaya çalışılır. Yemek öğünleri ayarlamak ve yeme atakları sırasında yapabileceği başka aktiviteler bulmak gibi davranışçı yöntemler uygulanılır. Yeme davranışları kontrol altına alındıktan sonra bireyin sahip olduğu işlevsel düşünceler üzerine yoğunlaşır. Danışanın yemek atakları sırasında aklından geçen otomatik düşünceler ve onun altındaki temel inançlar bulunur. İşlevsiz düşünceleri ve temel inançları yerine daha işlevsel düşünceler yerleştirilir. Bilişsel yeniden yapılandırma yapılır. Son aşamada ise tedavinin genel gidişatı ve sonuçlar üzerine gidilir. Rahatsızlığın yeniden nüksetmemesine yönelik çalışmalar yapılır.
Kişilerarası İlişkiler Psikoterapi
Kişilerarası ilişkiler terapisinde öncelikli olarak rahatsızlığın ortaya çıkmasında etken olan kişilerarası ilişkiler ele alınır. İlk aşamada kişilerarası ilişkilerden kaynaklı sıkıntı bulunur ve bir sonraki aşamada bu sıkıntılar üzerine gidilir. Danışanın kişilerarası ilişkilerden kaynaklı sıkıntılara verilen tepkiler ve yeni ilişkiler düzenlenir. Son aşamada ise bireyin sonradan karşılaşacağı kişilerarası ilişkilerde yaşayacağı problemler neler yapacağı üzerinde durulur.
Kendi Kendine Yardım Terapi
Kendi kendine yardım terapisinde bir uzmanın yardımı olmadan bireysel olarak çeşitli materyallerle etkinliği kanıtlanmış yöntemleri kullanarak kendi kendisini tedavi etmesidir. Kendi kendine yardım terapisi BDT temelinde gelişmiştir. Tedavi için kullanılan materyallerle kendilerini nasıl tedavi edeceklerini ve adım adım ne yapmaları gerektiklerini öğrenirler. KKYT herhangi bir uzman yardımı kadar olmasa da etkinliği kanıtlanmış bir tedavi yöntemidir.
Diyalektik Davranışçı Terapi (DDT)
Diyalektik davranışçı terapisinde 4 temel faktör vardır. Bunlar; sıkıntılı durumlara tolerans etme, farkındalık, kişilerarası etkililik ve duyguların düzenlenmesidir. Diyalektik davranışçı terapiye göre tıkınırcasına yeme bozukluğu olumsuz olaylara ve duygulara karşı verdiği bir tepkidir. Diyalektik davranışçı terapi olumsuz duyguları düzenler ve olumsuz olaylarla baş etmeyi öğretir. Yeni durumlar ve olaylara uyum sağlamada yardımcı olur.
HALİME ÇİÇEK
KAYNAKÇA
Turan, S., Poyraz, C. A., & Özdemir, A. (2015). Tikinircasina Yeme Bozuklugu/Binge Eating Disorder. Psikiyatride Guncel Yaklasimlar, 7(4), 419.
Babayiğit, Z., & Bahadır, G. (2007). Obez kadınlarda tıkınırcasına yeme bozukluğunun bilişsel kurama göre incelenmesi. Yayınlamamış doktora tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
