Yaşamımızdaki Duygusal Krizlerin Nasıl Üstesinden Gelebiliriz
Yaşamın tanımı hepimiz için farklıdır. Her birimiz yaşamımızda farklı deneyimler yaşarız. Ancak yaşam herkes için her zaman mükemmel ve sorunsuz değildir. Aslına bakarsak hayat, inişli ve çıkışlı bir yolculuktur. Her birimiz iyi veya kötü olaylar yaşarız ve bundan tecrübe ediniriz. Tecrübe süreci herkes için aynı derece zor veya kolay değildir. Deneyimlerimiz bizim ruh halimizi şekillendirme de önemli rol oynar. Her insan krize farklı tepkiler geliştirebilir. Zorlukları tehditten ziyade mücadele olarak görebilmek gerekmektedir. İnsanların zaman zaman deneyimlediği bu mücadeleler veya duygusal krizleri sırasıyla şöyle adlandırabiliriz: travma, sevdiğin birinin ölümü, iş kaybı, taşınma, boşanma, kaza geçirme.
Orta Yaş krizi belki çoğumuzun aşina olduğu bir kavramdır. İnsan yaşamının en genel buhranı ve neredeyse herkesin deneyimlediği ancak sürecin herkeste aynı düzeyde olmadığı bir aşamadır. Bu dönem 35-40 yaş arası değişmektedir. Ortalama 3 ila 5 yıl sürmektedir. Her insanın deneyimlediği orta yaş krizi farklılık gösterebilmektedir. Bununla birlikte ortak kaynakları da vardır. Örnek verecek olursak; vücudunda ki birtakım değişikliklerden- saç dökülmesi, yaşlanma- kaynaklı yoğun endişelenme, kendini daha az çekici hissetme, ölümden korkma, kişilerarası ilişkilerde değişiklik sonucu boşanma, kariyerlerinde değişiklik, ani duygusal değişiklikler, finansal değişiklikler bu dönemin en belirgin özelliklerinden biridir. Orta yaş krizi bir hastalık değildir. İnsanın kendini keşfettiği, içedönük özelliklerinin yoğun olduğu, arzuladığı girişimleri gerçekleştirme eğilimi yoğun olan bir dönemdir. Bu arzular ve gerçeklikler bazen çatışma getirebilir ve bu süreci zorlaştırabilir. Bu dönem de cinsel arzular da düşüş yaşanabilir. Aynı şekilde, kadınların menopoz süreci başlamaktadır. Bir başka durum ise, görüntüye karşı obsesyonlar başlayabilir. Daha zayıf görünmek için birtakım diyetlere başlanabilir veya daha genç görünmek adına belli estetik müdahalelere başvurulabilmektedir. Bu dönem bireyin sorgulamasının yoğun olduğu dönem diye de adlandırabiliriz. Duygusal olarak boşlukta hissedebilir veya hızlı bir şekilde öfkelenebilir. Ölümleri sık sık düşünebilir ve kendini dini inançları sorgulayabilir. Peki bu krizi en hasarsız olarak nasıl atlatabiliriz? Bu aşamada duygusal destek almak çok önemli olabilir. Bir arkadaşınızla konuşmak, dertleşmek ve onların desteğini hissetmek, kararlarınızı daha sağlıklı almanıza fayda sağlayabilir. Alternatif olarak, günlük tutmak düşüncelerinizi, duygularınızı ve yaşamınızda ki stresi anlamaya yardımcı olabilir. Kişinin kendisine ‘neyi değiştirmek istiyorum’ düşüncesini sorması önemlidir. Mantıksal çerçevede hedefler belirlemek sürecin daha kolay bir şekilde ilerlemesini sağlayacaktır.
Bir diğer kayıp krizi ise iş kaybıdır. Emekli olduktan sonra gerçekleşen işin kaybı birey de stres, kriz ve sıkıntı yaratabilmektedir. Ancak iş kaybı bununla sınırlı değildir. İnsanın hayatındaki en önemli krizlerden biridir. Bireyin emekli olmasının yanı sıra emek verdiği işten ayrılması, kovulması örnek olabilir. İş kaybı beraberinde üzüntü, sıkıntı, itibar kaybı, saygı yoksunluğu hissi, duygusal küntlük gibi durumlara eşlik edebilir. İş kaybı fiziksel ve psikolojik açıdan birçok problemi beraberinde getirebilir. Birey kovulduğu anı tekrar tekrar zihninde yaşar. İş görüşmelerine gitmekten kaçınır, uykuda kesinti yaşamasına ve yetersiz olduğunu hissetmesine neden olabilir.
Bireyin yaşamı boyunca yaşayabileceği krizlerden bahsettik. Orta yaş krizinde bu durumla nasıl baş edebileceğinden kısa bir şekilde değindik. İş kaybıyla birlikte yetersizlik ve başarısızlık şeması tetiklenen bireylere, psikolojik yardımla bu duyguların ve düşüncülerin yeniden yapılandırılması sağlanabilir. Bireyin duygularıyla yüzleşmesi ve bununla kaçınmayıp yas sürecini doğal bir olay olarak atlatması ve her duygusunu kabul etmesi gerekmektedir. Kaçınma beraberinde birçok problemi meydana getirebilir. Travma sonrası stres bozukluğu kaçınmanın en tahrip edici durumlarından biri olabilir. Orta yaşta bireyin kendini tanıması ve isteklerini yeniden çerçevelendirmesi gerekmektedir. 3 ila 5 yıl orta yaş sendromunda ortalama süre olduğunu değinmiştik. Kayıp gibi durumlar da ise 6 ay ila 1 yıl ortalama süredir. Her iki durumda bu süreç yorucu ve çok zorlayıcı geliyorsa bununla birlikte belirtilen süreleri aşıyorsa, psikolojik destek almak fayda sağlayabilir.
Sümeyye TOKTAŞ
