Bağımlı Kişilik Yapısı

Bağımlı kişilik yapısındaki kişiler kendilerine güvenmeyen, onay arayışında olan ,öz yeterlilikleri düşük kişilerden .Tek başlarına yapamayacaklarını düşündükleri için ilişkilerine can simidi gibi tutunurlar. .Kendilerine zarar verse de ilişkilerini korumaya çalışırlar .Karar vermekte yetersiz olduklarını düşündükleri için seçim yapmakta acizlerdir. İlişkilerini korumak için geçerli sebepleri olmayan kararlar verebilirler. DSM 5 tarafından tanımlanan tanı kriterleri aşağıdaki gibidir.

• Herhangi birilerine sormadan günlük kararlar verme zorluğu
• Desteklerini ve onaylarını kaybetme korkusundan dolayı başkaları ile anlaşmazlıklarını ifade etmekte güçlük çekme
• Kendi başına bir projeye veya işe başlamakta güçlük
• Başkalarından doyum ve destek elde etmek için aşırıya kaçarak hoş olmayan şeyleri yapmaya gönüllü olma noktasına gelme,
• Yalnız başına kaldığında kendi kendine bakamayacak olma konusunda fazlasıyla korku duyması nedeniyle kendini rahatsız ve çaresiz hissetme,
• Yakın bir ilişkisi bittiğinde acil olarak ilgi ve destek kaynağı olacak başka bir ilişki arama,
• Kendi kendine bakmaya bırakılma konusundaki korkuları ile gerçekçi olmayacak şekilde kaygılı olma.

Diğerlerine olan bu bağımlılıklarını ve acizliklerini onları manipüle ederek kontrol etmek için kullansalar da  kendilerini gerçekten yetersiz ve değersiz olarak görürler. Buna karşılık olarak ilişki içerisindeki diğerleri çok değerlidir. Onları  aşırı idealize eder. Bu kişilerin ilişkilerdeki teslimiyetçi tavrı  zaman zaman iyi sonuçlansa  da günün sonunda kendilerine karşı öfke ve kırgınlık yaşarlar. Bu öfke ve kırgınlığı sadece kendilerine değil karşındakileri de hedef alabilir. İdealize ettikleri kişileri hatalarını ,eksikliklerini küçümseyebilirler, sömürdükleri insanlara karşı kötü tavır alırlar. Bu tavrı açık açık koymak ilişkiyi bitirme eğilimi taşıdığı için bunun yerine pasif agresif davranışlar sergileyebilir. Bu yüzden bağımlı kişiyle ilişkide olan kişi içinde ilişki içerisinde mutlu ve tatmin değildir. Bağımlı kişilerde sihirli bir yardımcı olarak tanımlanan kişiler veya maddeler vardır. Birey bu kişiler ile ilişkili olmadan ya da maddeleri kullanmadan hayatta kalamayacaklarını düşünürler.

Bu kişilerin çocuklukta yüksek kontrol altında tutularak özerklik edinmeleri engellenmiştir. Bu tür kişiliğin oluşmasında iki tür ebeveynliğin etkisi vardır. Aşırı koruyucu veya otoriter ebeveyn tutumları bu bağımlı kişiliğin oluşmasında etkilidir. Aşırı koruyucu ebeveynler çocuklarını aşırı hassas kişiler olarak görür ve tek başına yapamayacaklarını inanır. Bu inancı da onlara yansıtırlar. Otoriter ebeveynler ise çocuklarında istediklerini yapmadıkları zaman reddedici davranarak ancak kendilerinden daha güçlü bir figürün istediklerini ve beklentilerini karşıladıkları zaman hayatta kalacaklarını öğretirler.

Bağlanma kuramları açısından bakıldığında ise bu kişilerin kaygılı bağlanma stilini sahip oldukları görülmüştür. Bu kişiler sağlıklı bir ayrışma bireyleşme yaşamamışlardır. Ebeveynleri bu kişilerden kendi kaygıları yüzünden zamanı gelince ayrılmakta zorlanmış ya da tekrar birleşmeleri gereken dönemlerde reddetmişlerdir. Bu kişiler çocuklukta ayrılma kaygısı bozukluğu yaşamaları olasıdır. Aynı zamanda sağlıklı akran ilişkileri kurmakta zorlandıkları için ergenlikte  sosyal kaygı bozukluğu da yaşayabilirler. Erken dönem uyumsuz şemalar açısından bakıldığında bu kişiler bağımlılık, dayanıksızlık ,onay arayıcılık şemalarına sahiptir.

Bağımlı kişiler kendi hayatlarında ikincil bir rol sergiledikleri için kendi potansiyellerini tam olarak gerçekleştiremezler. Bu yüzden depresyon, sosyal kaygı bozukluğu, genel kaygı bozukluğu gibi sorunlar yaşama ihtimalleri yüksektir. Bu belirtilerin ardında yatan asıl sorunun bağımlılık eğilimi olduğunun farkındalığının oluşması kişilerin psikoterapi süreçleri için önemlidir. Ayrıca sürekli almaya yönelik bu tavrının farkına varılması suçluluk oluşturarak terapi için motivasyon sağlar.

Gözde Demir

Leon Salzman 1974 Chapter 10:Other Character -Personality Syndromes:Schizoid,Inadequate,Passive-Aggressive,Paranoid,Dependent -American Handbook of Psychiatry: Volume 3:21-22, Silvano Arieti ve Eugene B. Brody

Disney, K. L. (2013). Dependent personality disorder: A critical review. Clinical Psychology Review, 33(8), 1184–1196. doi:10.1016/j.cpr.2013.10.001

Bağımlı Kişilik Yapısı,ilişki,ebeveyn,çocuk,kaygı

Bağımlı Kişilik Yapısı,ilişki,ebeveyn,çocuk,kaygı

Bağımlı Kişilik Yapısı,ilişki,ebeveyn,çocuk,kaygı

Bağımlı Kişilik Yapısı,ilişki,ebeveyn,çocuk,kaygı

Bağımlı Kişilik Yapısı,ilişki,ebeveyn,çocuk,kaygı