Metakognitif yaklaşımın doğasına göre her insan yaşamı boyunca çeşitli olumsuz duyguları deneyimlemektedir. Fakat bu sıkıntı veren hisler gelip geçicidir. Psikolojik bozukluğa sahip kişilerse sıkıntı veren hisleri güçlendiren çeşitli olumlu ve olumsuz metakognisyonlara sahiptir.

Psikolojik bozukluğa sahip kişilerin düşünme paternleri şunları içerir:

• Belli konulara fazla odaklanma
• Tekrarlayıcı düşünme
• Tehdit tarama
• Hafıza boşlukları doldurma
• Dikkat yanlılıkları
• Ruminasyon
• Kendine karşı dikkatin aşırı olması

Tüm bu özellikler bilişsel dikkat sendromunun belirtilerini içermektedir. Tehlikeli uyaranlara karşı dikkat yanlılığı olan kişinin oluşabilecek tüm potansiyel tehlikeli durumlara karşı sürekli çevresini taraması bilişsel dikkat sendromuna örnektir.

Bilişsel dikkat sendromu düşünce, duygular ve inançlarla alakalı düşünceleri kontrol eden üst bilişlerin bir sonucudur. Burada kişi kronik ve tekrarlayıcı bir biçimde rahatsızlıklara kitlenmektedir. Bu döngü böyle devam ettikçe kişiye sıkıntı veren hisler ve düşünceler daha çok kalıcı hale gelmektedir. Bilişsel dikkat sendromunun işleyişi kişinin hislerinin ve düşüncelerinin gelip geçici olduğunu deneyimlemesine engeller. Buradaki yanlış metakognisyonlar nedeniyle bu düşünceler kronikleşir ve kalıcı hale gelir.

Bilişsel dikkat sendromunun özü bilgi ve inançlardan kaynaklanmaktadır. Bu inançlar bireyin bilişsel değil metakognitif alanından gelmektedir. Burada iki tip inanç çok önemlidir.

Birincisi bilişsel dikkat sendromunun bileşenleri ile alakalı olumlu metakognitif inançları içerir. Örneğin başıma ileride gelebilecek kötülüklerle ilgili endişe edersem bu konuda önemli şeyleri atlamamış olurum.

İkincisi ise hisler, düşünceler ve duyguların kontrol edilmezliğiyle ilgili olumsuz metakognitif inançları içerir. Örneğin kendi düşüncelerim üzerinde hiçbir kontrole sahip değilim. Bu hisler ve düşünceler beni delirtecek ve ben kafayı yiyeceğim.

Birey dikkatini süreğen bir şekilde tehdit unsurları üzerine odaklarsa tehlikenin varlığıyla alakalı inançları daha fazla güçlenmiş olur. Devamlı olarak endişe etme ve tetikte olma durumu ise anksiyete ağlarını güçlendirerek panik bozukluklarına sebep olabilir.

Burada genel anlamda oluşabilecek tüm tehlikeli durumları çözmek için alınan önlemler ve başa çıkma stratejileri aslında problemin ana sebebi haline gelmektedir.

Psikolog Elifnur YEŞİLTAŞ

Kaynakça

Akpunar, B. (2011). BİLİŞ VE ÜSTBİLİŞ (METABİLİŞ) KAVRAMLARININ ZİHİN FELSEFESİ AÇISINDAN ANALİZİ. Electronic Turkish Studies, 6(4).

Tosun, A., & Irak, M. (2008). Üstbiliş Ölçeği-30'un Türkçe Uyarlaması, Geçerliği, Güvenirliği, Kaygı ve Obsesif-Kompülsif Belirtilerle İlişkisi. Turk Psikiyatri Dergisi, 19(1).

Wells, A. (2021). Anksiyete ve Depresyonda Metakognitif Terapi (2 Baskı). İstanbul: Litera Yayıncılık

Yörük, P., & Tosun, A. (2015). Obsesif kompulsif bozuklukta üst-bilişsel model. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 7(2), 190-207.

psikolog öneri,anadolu yakası psikolog öneri,avrupa yakası psikolog öneri,en iyi psikolog avrupa yakası,istanbul psikolog tavsiye,ücretsiz psikolog,istanbul psikolog fiyatları,psikolog ücretleri,istanbul psikolog,şişli psikolog,psikolog ücretleri,online terapi,psikolog fiyatları,pedagog,psikolog randevu,psikolog merkezi,psikolojik testler,psikolog mail adresi,İstanbul’un ilçeleri; Adalar, Arnavutköy, Ataşehir, Avcılar, Bağcılar, Bahçelievler, Bakırköy, Başakşehir, Bayrampaşa, Beşiktaş, Beykoz, Beylikdüzü, Beyoğlu, Büyükçekmece, Çatalca, Çekmeköy, Esenler, Esenyurt, Eyüpsultan, Fatih, Gaziosmanpaşa, Güngören, Kadıköy, Kağıthane, Kartal, Küçükçekmece, Maltepe, Pendik, Sancaktepe, Sarıyer, Silivri, Sultanbeyli, Sultangazi, Şile, Şişli, Tuzla, Ümraniye, Üsküdar ve Zeytinburnu’dur.Adana, Adıyaman, Afyonkarahisar, Ağrı, Amasya, Ankara, Antalya, Artvin, Aydın Balıkesir Bilecik Bingöl Bitlis Bolu Burdur Bursa Çanakkale Çankırı Çorum Denizli Diyarbakır Edirne Elazığ Erzincan Erzurum Eskişehir Gaziantep Giresun Gümüşhane Hakkari Hatay Isparta Mersin İstanbul İzmir Kars Kastamonu Kayseri Kırklareli Kırşehir Kocaeli Konya Kütahya Malatya Manisa Kahramanmaraş Mardin Muğla Muş Nevşehir Niğde Ordu Rize Sakarya Samsun Siirt Sinop Sivas Tekirdağ Tokat Trabzon Tunceli Şanlıurfa Uşak Van Yozgat Zonguldak Aksaray Bayburt Karaman Kırıkkale Batman Şırnak Bartın Ardahan Iğdır Yalova Karabük Kilis Osmaniye Düzce psikolog,psikolog,psikoloj

psikolog öneri,anadolu yakası psikolog öneri,avrupa yakası psikolog öneri,en iyi psikolog avrupa yakası,istanbul psikolog tavsiye,ücretsiz psikolog,istanbul psikolog fiyatları,psikolog ücretleri,istanbul psikolog,şişli psikolog,psikolog ücretleri,online terapi,psikolog fiyatları,pedagog,psikolog randevu,psikolog merkezi,psikolojik testler,psikolog mail adresi,İstanbul’un ilçeleri; Adalar, Arnavutköy, Ataşehir, Avcılar, Bağcılar, Bahçelievler, Bakırköy, Başakşehir, Bayrampaşa, Beşiktaş, Beykoz, Beylikdüzü, Beyoğlu, Büyükçekmece, Çatalca, Çekmeköy, Esenler, Esenyurt, Eyüpsultan, Fatih, Gaziosmanpaşa, Güngören, Kadıköy, Kağıthane, Kartal, Küçükçekmece, Maltepe, Pendik, Sancaktepe, Sarıyer, Silivri, Sultanbeyli, Sultangazi, Şile, Şişli, Tuzla, Ümraniye, Üsküdar ve Zeytinburnu’dur.Adana, Adıyaman, Afyonkarahisar, Ağrı, Amasya, Ankara, Antalya, Artvin, Aydın Balıkesir Bilecik Bingöl Bitlis Bolu Burdur Bursa Çanakkale Çankırı Çorum Denizli Diyarbakır Edirne Elazığ Erzincan Erzurum Eskişehir Gaziantep Giresun Gümüşhane Hakkari Hatay Isparta Mersin İstanbul İzmir Kars Kastamonu Kayseri Kırklareli Kırşehir Kocaeli Konya Kütahya Malatya Manisa Kahramanmaraş Mardin Muğla Muş Nevşehir Niğde Ordu Rize Sakarya Samsun Siirt Sinop Sivas Tekirdağ Tokat Trabzon Tunceli Şanlıurfa Uşak Van Yozgat Zonguldak Aksaray Bayburt Karaman Kırıkkale Batman Şırnak Bartın Ardahan Iğdır Yalova Karabük Kilis Osmaniye Düzce psikolog,psikolog,psikoloj