Erteleyenlerden Misiniz ?

Sizde yapmanız gereken bir işi son ana kadar bırakıyor musunuz veya 10 gün önce hazırlamaya başlamanız gereken bir çalışmayı erteleyip 2 gün kalınca yapmak isteyip, kendinizi başka bir şeyler yaparken bulup, son gün elinizde bir çalışma olmadan teslim tarihini mi erteletiyorsunuz? Yoksa, bu artık sizin için bir rutin mi oldu? Zaten sınavlarınıza da mı son gece çalışırdınız? / Erteleyenlerden misiniz Eğer sizde ertelemenin tanımı olan şimdiki zamanda yapılması daha uygun olan iş veya eylemleri daha sonraya bırakıyorsanız erteleme davranışları gösteriyorsunuz demektir. Peki ya erteleme olması gereken normal bir durum mudur? Belki de bu sorunun cevabı sizin için evettir. Çünkü artık rutininize oturmuş olan bu erteleme davranışı sizin için sorun teşkil etmiyormuş gibi görünebilir çünkü erteleme davranışı nasıl baş edebileceğimizi bilemediğimizde bizler için ciddi bir stres ve kaygı sebebi olabileceği gibi, sık yaşandığında ise şevkimizi kıran ve şevkimiz kırık olduğu için de daha çok ertelediğimiz bir kısır döngüye dönüşebilir. / Erteleyenlerden misiniz Peki ya psikolojik açıdan bakacak olursak neden erteleriz? İşte bu sorunun birçok cevabı olabileceği gibi en dikkat çekeni erteleme davranışının bir ‘kaçınma’ olarak karşımıza çıkmasıdır. İnsan yapmak istemediği veya yapamayacağını düşündüğü bir çalışma veya durum olduğunda onu yapmamak için, kaçınmak için, elinden geleni yapar. Çünkü beynimiz de bizi bu yönde yönlendirmektedir. Peki ya beynimiz bunu nasıl yapıyor? Şöyle ki; beynimizde sevmediğimiz, istemediğimiz bir iş yapmak zorunda kaldığımızda iki bölge kendi arasında yarışa girer. Bunlar limbik sistem ve prefrontal kortekstir. İç güdülerimiz ve duygularımız limbik sistem tarafından kontrol edilir. Korku, öfke ve zevk gibi temel duyguların yanı sıra cinsel dürtüler gibi güçlü dürtüler de limbik sistemin ürünüdür. Sonuç olarak hoşumuza gitmeyen şeylerden kaçmamızı sağlayan limbik sistemdir. Prefrontal korteks ise beynimizin nispeten daha zayıf olan bölümüdür. Alnımızın hemen arkasında yer alan bu bölüm, bilgiyi özümseme ve karar alma gibi önemli görevler üstlenir. Zor ve sıkıcı işleri yapabilmemizi beynimizin bu bölümüne borçluyuz. Ancak bu bölüm limbik sistem gibi kendiliğinden çalışmaz. Beynimizin bu bölümünü harekete geçirmek için çaba göstermemiz gerekir. Dikkatimiz dağıldığında limbik sistem yönetimi ele alır. Prefrontal korteksin yeniden galip gelebilmesi için bilinçli bir çaba gereklidir. Eğer bunu yapamazsak bilinçsiz olan limbik sistemimiz doğal olarak baskın gelir ve bir anda, çalışmak yerine kendimizi bir el oyun oynarken bulabiliriz. Bir el oyun oynadıktan sonra, bir el daha oynamamak içinse güçlü bir irade gerekmektedir. / Erteleyenlerden misiniz Erteleme davranışlarımızdan bahsediyorsak sadece beynin bu durumda nasıl işlediğini ele almak olmaz. Aynı zamandan içsel çatışmalarımız da bizi erteleme davranışına sürekler. Çünkü eğer o işte yeterince başarılı olacağınızı düşünmüyorsanız, her şeyin en iyisini yapma gibi bir hedefiniz -mükemmeliyetçilik- varsa bu sizde içsel bir çatışma yaşatacak ve işi olabildiğince erteleyeceksiniz. Öte yandan kaygılı bir profiliniz varsa işi nasıl yapacağınız hakkında yaşadığınız kaygılardan kaçınmak için de işi erteleme davranışları gösterebilirsiniz. Başka bir bakış açısıyla yaklaşacak olursak, geçmiş zaman olumsuz merkezli bir düşünce yapınız varsa, sürekli geçmişte yaşadığınız kötü anılarınızı hatırlayıp, başaramadığınız işlerin düşünceleri ile doluysanız, yeni işinizi de başaramayacağınızı düşünür ve o işten kaçınmaya çalışır, işi ertelersiniz. / Erteleyenlerden misiniz Peki ya ebeveynlerimizin erteleme davranışlarımız üzerinde bir etkisi var mıdır? Sorunun cevabı evettir. Çünkü kimimiz erteleme davranışını, dolaylı yollardan ailesinden öğrenir. Yapılan araştırmalarda çıkan sonuç şudur ki; ebeveyni sert ve kontrolcü olan çocukların kendilerini düzene sokmak becerileri yeterince gelişmediği için, tepki olarak işleri erteledikleri, erteleme davranışları geliştirdikleri bulunmuştur. / Erteleyenlerden misiniz Tüm bu erteleme davranışlarımızı tetiklemiş olabilecek durumlara baktığımızda şöyle bir soru geliyor akla: Peki ya kendi kendimize neler yapabiliriz? Öncelikle aldığımız işler için kendimize gerçekçi zamanlar koymamız gerekiyor. Kendimizi sıkıştıracak ve zorlayacak süre sınırları koyarsak işten kaçınmamız olasıdır. Aynı zamanda aldığınız işleri küçük küçük parçalara ayırarak yaparsanız, yine o iş o kadar gözünüzde büyümeyecek ve daha az erteleyeceksiniz. Bunların yanında o işi kabul ederken işin sizin sınırlarınızı aşmaması da önemlidir. Bu nedenle sizin sınırlarınızı zorlayacak bir iş size teklif edildiğinde hayır diyebilmeniz gerekir. Kabul ettiğiniz ve sizi zorlayan bir iş içinse yardım isteyebiliyor olmanız gerekmektedir. Çünkü çevremizden destek almak, kabul ettiğimiz iş için, hem karşı tarafa hem de kendimize verdiğimiz sözün tutulmasını sağlarken, sürekli bahaneler bulmamızın da önüne geçecektir. / Erteleyenlerden misiniz

Elifnur Kuzuoğlu