Histeri bizi derinden etkileyen olay/olaylar veya durum yaşadıktan sonra beyinin zedelenmeyi önlemek için bu anıyı bilinçten uzaklaştırmasıdır. Bu evrede eğer olaya veya duruma ait yoğun duyguyu bir şekilde boşaltabilir ve etkisiz hale getirebilirsek sağlıklı bir şekilde yaşamımıza devam edebiliriz. Anı zihnimizi rahat bırakmıyor ve bu duyguyu bastırmaya çalışıyorsak o zaman anı zihnimizin derinliklerine yani bilinç dışına kaydolur. Ne anılar ne de duygular yok olmaz.

Bilinç dışındaki bu anıya ilişkin duygu, biçim değiştirerek fiziksel belirtiler olarak ortaya çıkar. Bu fiziksel belirtiler konuşma-yürüme-görme gibi duyu bozuklukları veya duyu yitimi, kasılmalar, tikler, felçler(sağ-sol kolun işlevini tamamen yitirmesi gibi), yalancı gebelikler, iştahsızlık, kusma vs. gibi olabilir. Belirtiler tek başına veya birkaç belirti birlikte olabilir. Aslında etkileyici bir olaya ait bu anıdan kendimizi savunmak ve daha fazla zede almamak için kaçarız, o anıyı hatırlamamak üzere üstünü kapatmak, unutmak isteriz. Çünkü hatırladığımız zaman aynı duyguları tekrar yaşantılarız ve canımız yanar. Bu acıya katlanmak istemeyiz. Acıyla ve beraberinde getirdiği problemlerle nasıl baş edeceğimizi bilemeyebiliriz.

Bizi yargılamadan dinleyen, anlayışla karşılayan, empati kurabilecek birine ihtiyaç duyabiliriz.

O sırada veya sonrasında çevremizde bu olayı/durumu anlatabileceğimiz birini bulamayabilir. Baş edememekten korktuğumuz veya baş etmeyi bilemediğimiz için bu anıyı ve anıya ilişkin duyguyu bastıramaya çalışırız. Bu bastırma bedenimizde bir ağrı olarak hatta duygu çok şiddetliyse duyu kaybı olarak görebiliriz. Bedenimizde meydana gelen fiziksel belirtilerin fizyolojik bir alt yapısı olmayabilir. Doktora gittiğimizde ve gerekli tetkikler yapıldığında sebebi bulunamayabilir.

Fizyolojik alt yapısı olmayan bu belirtilerin psikolojik olduğunu düşünebiliriz. İlk etapta aklımıza yakınmalarımızın psikolojik olduğu gelmeyebilir. Başta travmatik yaşantımızla ilgisi olduğu fikri bize ufak bir ihtimal gibi gelebilir hatta ihtimal dahilinde bile gelmez. Düşündüğümüz ve iyice irdelediğimiz zaman yapboz parçaları gibi zihnimizde oturtmaya başlayabiliriz. Yaşantıladığımız travmatik anının zamanla nasıl da biçim değiştirerek fiziksel bir belirtiye dönüştüğünü görürüz. Unutmaya, yok saymaya, kaçmaya çalıştığımız anılar ve anılara ilişkin duygular ortadan kaybolmazlar. Biçim değiştirerek farklı şekillerde ortaya çıkabilirler. Bu duygular herkeste aynı şekilde ortaya çıkmayabilir. Duygunun yoğunluğuna veya kişiye göre farklı şekillerde ortaya çıkabilirler. Her insan farklı olduğu için yaşanan olay aynı olsa da ortaya çıkma şekli farklılık gösterebilir.

Psikolog Gamze Özbek