Masallar ve Toplumsal Cinsiyet Rolleri Gelişimi

Kitaplar, okul öncesi çocukların gelişiminde etkili olan önemli bir uyarıcı araçtır. Okul öncesi dönemde olan çocuklar için önemli olan kitaplar arasında ise en etkileyici olanı masallardır.

Masallar, içinde olağanüstü olaylar ve kahramanlar barındıran, çocuğu rengarenk diyarlarla tanıştıran büyülü bir dünyadır. 0-6 yaş grubunu kapsayan okul öncesi dönem, çocukların ileriki yaşamlarında yaşam için gerekli olan beceri ve alışkanlıkları edinmeleri ve geliştirmeleri için temel oluşturur. Kısacası, erken çocukluk eğitiminde edinilen tüm öğrenme ve beceriler, çocukların okuldaki ve özel yaşamlarındaki öğrenme durumlarını etkiler.

Araştırmalar incelendiğinde masal kitaplarının çocuk edebiyatı ölçütlerine göre nitelikleri ve çocuk gelişimine etkisi irdelenmektedir. Araştırmalar sonucunda masalların olumlu etkilerinin gelişim açısından önemli olduğu görülebileceği gibi olumsuz etkilerinin de olabileceği görülmüştür. İyi bir çocuk kitabı çocuğun, hayatın farklı yönlerini tanımasına, farklı insan tiplerini öğrenmesine, farklı ülkeler ve toplumları tanımasına yardımcı olurken, çocuğun kendisini daha iyi tanımasına, gerekirse davranışlarını değiştirmesine ve kişiliğini geliştirmesine rehberlik etmelidir. Çocukların keyifle dinlediği ve gerçeküstü karakterlerle çocukların ilgisini çeken masal kitapları, çocuğun iç dünyasına zarar vermesi açısından olumsuz etkilere de sahip olabilmektedir. Masallar henüz soyut düşünme yeteneğini kazanmamış çocuklarda olumsuz davranışların gelişmesine yol açarken, korku, şiddet ve güvensizlik gibi kalıcı duyguların oluşması riskini de taşıyabilir.

Bununla birlikte cinsiyetlerin ve cinsiyet rollerinin çocuklara öğretilmesi aileden ve sosyal çevreden sağlandığı gibi reklam, televizyon, gazete, dergi, klip, şarkı sözü gibi kitle iletişim araçları ile çocuk öyküleri, masallar ve ders kitaplarından da sağlanabilmektedir. Cinsiyet rolleri her toplumda farklı olmakla birlikte, varolmaya devam ederler. Toplumsal cinsiyet, nesilden nesile aktarılan değer ve yargılarla şekillenir. Masallar, hiç şüphesiz çocukları eğitmek için önemli argümanlardandır. Bu bağlamda, yeni neslin eğitimi toplumsal cinsiyet eşitliği açısından çok önemlidir. Toplumsal rolleri yeniden üreten kültür ürünlerinde önem arz eden halk anlatı geleneğine dayalı masallardır.

Çocuklar bir masal karakteri ile kendilerini özdeşleştirebilirler, erkek ve kadın rollerinin dağılımı çocuklukta alınan eğitim veya kazanılan değer yargılarıyla doğru orantılı olabilir. Çocuk masalları da bu kalıplaşmış yargılar ile paralel ilerlemektedir; erkek kahramanlar her zaman büyük sorunları çözerken, kadın kahramanların tipik zayıflıkları vardır. Çoğu masalda kadın tiplerinde fazlasıyla süreklilik vardır; neredeyse tamamı şiddet mağduru, yoksul ve terk edilmiş gibi özelliklerinden dolayı ezilmiş durumdadır. Öte yandan erkek kahramanlar, kadın kahramanı öperek, düşmanla savaşarak, düşmanı öldürerek, onu sarayına götürerek veya büyüyü bozarak kurtarır. Bunun yanı sıra masallarda zıt kişilikler kullanılır; İyi-kötü, güzel-çirkin, zengin-fakir gibi kavramlar çocukları model seçme ikilemine sürükleyebilir. Bu şiddetli geçişler arasında orta yol yoktur. Güzelsin ya da çirkinsin, biraz güzel olamazsın. Yani ya siyah olmalısın ya da beyaz, griye yer yok. Femme fatale (Femme fatale, Fransızca'da felakete neden olan kadın anlamına gelir) rolü siyah gölgeli kötü bir kadın olurken, masum prenses rolleri beyaz bir tona bürünmüştür.

Çocuklara gönderilen bu mesajlar onların algılarını ve tutumlarını etkiler. Toplumsal cinsiyet eşitsizliği bu tarz aktarım yollarıyla korunur ve tekrardan üretilir. Çocuklar hiçbir zaman masallardan mahrum kalmamalıdır. Çocukların hayatında bu kadar büyük bir yeri olan ve çocuğu renkli dünyayla buluşturan masal kitaplarına gereken özenin gösterilmesi oldukça önemlidir. Bu nedenle çocuk kitabı yazan kişilerin, çocukların gelişimi hakkında bilgi sahibi olması, vermek istediği mesajları anlaşılır ve net bir  anlatım tarzıyla anlatabilmesi, bununla birlikte eşitsizlik içeren baskın söylem ve yargılardan kaçınması gerekmektedir.

Psikolog Çiğdem Başyurt

KAYNAKÇA

Zühre, K. O. Ç., & Radmard, S. (2017). Masal kitaplarının 5-6 yaş grubu okul öncesi eğitim çocuklarının gelişimi üzerindeki olumlu ve olumsuz etkileri. Anadolu Bil Meslek Yüksekokulu Dergisi, (45), 165-182.

ALPAN, E. D. (2017). Toplumsal cinsiyet kalıp yargılarının çocuk oyunlarına yansıması. Sanat Dergisi, (31), 80-89.

TEKİN, B. TOPLUMSAL CİNSİYETTE MASALLARIN ETKİLERİ.

ISO 690

Masallar ve Toplumsal Cinsiyet Rolleri Gelişimi,çocuk,bebek,

Masallar ve Toplumsal Cinsiyet Rolleri Gelişimi,çocuk,bebek,

Masallar ve Toplumsal Cinsiyet Rolleri Gelişimi,çocuk,bebek,

Masallar ve Toplumsal Cinsiyet Rolleri Gelişimi,çocuk,bebek,

Masallar ve Toplumsal Cinsiyet Rolleri Gelişimi,çocuk,bebek,

istanbul psikolog,beşiktaş psikolog,şişli psikolog,online terapi,online psikolog,en iyi psikolog,tavsiye psikolog,psikolog ücretleri,istanbul psikolog çağrışım