Şizofreni ve Psikotik Bozukluklar
Psikoz nedir?
- Sanrıların ve içgörü yokluğunda belirgin varsanıların olduğu bir klinik tablodur.
- Kişi gerçeklikten ciddi anlamda kopmuştur.
- Dopamin regulasyonunda bozulma söz konusudur.
Şizofreni nedir?
- Genç yaşta başlayan, kişinin insan ilişkilerinden ve gerçeklerden uzaklaşarak, kendine özgü bir içe-kapanım dünyasında yaşadığı; düşünce duyuş, ve davranışlarda önemli bozuklukların görüldüğü ağır bir ruhsal bozukluktur.
- Şizofreni; yıkımla giden, genellikle kronikleşme eğilimi olan ve genellikle yaşam boyu devam eden bir beyin hastalığıdır.
Şizofreni ile psikozun farkı nedir?
- Psikoz bir beyin hastalığı olabilir ya da olmayabilir.
- Psikoz kalıcı ya da geçici olabilir.
- Psikozun sebebi belli değilse ve yaşam boyu devam ediyorsa buna şizofreni diyoruz.
Klasik bir vaka örneği:
- Emilio [40 / E]
- Annesinde duyduğu öfke (bana insanların bağırsaklarından çıkanları yediriyor)
- Konuşması ve tavırları çocukça ve abartılı kalça hareketleriyle yürüme
- İlaçları 1 ay önce bırakıyor ve sesler duymaya başlıyor.
- Spontane konuşması tutarsız ve sözcük seçimini seslere göre seçiyor.
Şizofreni Yapısının Kökeni
- Alman psikiyatr Emil Kraepelin dementia praecox terimini getirdi.
- Dementia praecox halüsinasyon, apati ve duyarsızlık, içe dönük davranışlar, düzenli çalışma yetersizliği anlamına gelmektedir.
- Eugen Bleuler =>negatif belirtiler
- Schneider =>pozitif belirtiler
epidemiyoloji
- Başlangıcı genellikle 15-55 yaş arasındadır. [genellikle 25 yaş öncesi]
- 10 yaş öncesinde ve 60 yaş sonrasında başlangıç oldukça nadir.
- Şizofreninin görülme sıklığı tüm dünyada %0.5 ile %1 oranındadır.
- Kadın ve erkekte görülme oranı eşit; fakat, erkeklerde daha erken yaşta başlar.
Klinik Tablo
- Pozitif Belirtiler
- Sanrılar
- Onlar
- Dezorganize Konuşma
- Dezorganize Davranış
- Katatonik Belirtiler
- Negatif Belirtiler
- Sığlaşma’yı Etkiler
- Aloji
- Avolisyon
- Anhedoni
- Dikkat Bozukluğu
- Sosyal İçe Çekilme
- Emosyonel İçe Çekilme
- Kendine Bakım Azalması
Pozitif Belirtiler
- Sanrılar
- Düşüncenin içeriğindeki bir bozukluktur. Aksinin doğruluğu kanıtlanmasına karşın, kişinin ısrarla savunduğu yanlış inançlar, inatçı fikirler.
- Şizofreni hastalığında sanrı %70 civarında görülür.
- İnancın derecesi, yaygınlığı, niteliği (bizaar), kişinin üzerindeki etkisi.
- Sanrı Çeşitleri
-
Paranoyak Sanrılar:
- Perseküsyon (Kötülük Görme) Sanrılar: “Hepsi benim inadıma yapıyor, bana komplo kurmuşlar”
- Referans (Alınganlık) Sanrılar: “Radyoda benim hakkımda konuşuyorlar, bana laf atıyorlar”
- Grandiyöz Sanrılar: “Peygamber olduğuna inanmak, mahalledeki tüm kızların kendisine aşık olduğuna inanmak”
- Kontrol ya da Etkilenme Sanrılar: “Işınlarla beni kontrol ediyorlar”
- Düşünce Sokulması: “Kafamın içine bana ait olmayan bilgiler sokuyorlar”
- Düşünce Çalınması: “Zihnimden bana ait olan düşünceleri çalıyorlar”
- Düşünce Yayılması: “Düşüncelerimi televizyondan tüm dünyaya yayıyorlar”
- Nihilistik Sanrılar: “Ben yokum, ölmüşüm”
- Yerdeğiştirme Sanrılar (Capgras Sendrom): “Annemin yerinde taklitçisi var, annem gerçek değil”
- Kıskançlık Sanrılar (Othello Sendrom): “Elimde delil yok ama kesin eşim beni aldatıyor”
- Erotomanik Sanrılar: “Johnny Depp bana aşık”
- Somatik Sanrılar: “Elimde leke var [aslında elinde leke yoktur]”
- Dinsel Sanrılar: “Allah bana bunları yaptırıyor”
- Halüsinasyonlar
- Yaşayan kişiye gerçek gibi görünen, ancak dış algısal bir uyarıcı olmadan gerçekleşen duyusal deneyim.
- Halüsinasyon çeşitleri: işitsel, görsel, tat, koku, somatik.
- Halüsinasyon Çeşitleri
- İşitsel Halüsinasyonlar: En sık rastlanan varsanı. Şizofreni hastalarının %70’inde görülür.
- Görsel Halüsinasyonlar: En sık görülen ikinci varsanı. Genellikle işitsel halüsinasyonlarla görülür.
- Koku Halüsinasyonları: Nadir görülür. Organik sebeplere bakılmalı. Genellikle pis koku algıladıklarını söylerler.
- Tat Halüsinasyonları: Çok nadir görülür. Metalik, asit vb gibi maddeleri algıladıklarını söylerler.
- Somatik Halüsinasyonlar: Bedensel duyumlarla ilgili, vücudun içinde yer alan halüsinasyonlardır.
- Dezorganize Konuşma
- Düşünce biçimindeki bir bozukluğun dışa yansımasıdır.
- Çağrışımda gevşeme ve neojelizm şizofreni hastalarında görülür.
- Dezorganize Davranış
- Kişinin garip ve uygunsuz davranışlar sergilemesi.
- Yaz günü palto, atkı, eldiven ve şapka giymesi
- Annesinin öldüğünü gülerek söylemesi
- Katatoni
- Kişinin garip ve uygun olmayan bir durumda uzun süre kalması.
- Motor hareket bozukluğu.
- Katatonik Stupor: Hareketlerde neredeyse durma noktasına varan bir yavaşlama.
Negatif Belirtiler
- Aloji
- Konuşma ve düşünce akıcılığında azalma.
- Sözel iletişimde azalma.
- Avolüsyon
- Harekete geçmekle ilgili yetersizlik.
- İrade ve itki kaybı.
- Sığlaşma’yı Etkiler
- Hem başkalarının duygu dışavurumlarını tanıma ve anlamada hem de duygularını göstermede yetersizlik.
- Kişinin yüzünden bir şey anlaşılmaması.
- Anhedoni
- Negatif belirtilerde en sık görülen!
- Kişinin olaylara ya da kişilerle olan ilişkilerinde ilgide azalma, zevk alamama.
- Dikkat Bozukluğu
- Dikkatin küçük ve büyük uyaranlarla kolayca dağılması ve dikkati toparlamada güçlük.
- Asosyalite
- Sosyal olarak ve emosyonel olarak içe çekilme söz konusu.
- Kişi aile, karşı cins ve arkadaşları ile sosyal ilişkiye girmek için çaba sarf etmez.
Psk. Ecem Erbay
1 Yorum