Cinsiyet Hoşnutsuzluğu Ölçeği, bireylerin doğumda atanan cinsiyetleri ile deneyimledikleri veya ifade ettikleri cinsiyet arasındaki uyumsuzluktan kaynaklanan psikolojik rahatsızlık ve huzursuzluk düzeyini ölçmeyi amaçlayan bir araçtır. Bu uyumsuzluk cinsiyet disforisi olarak da adlandırılır. Temel Özellikleri: Öz Bildirim Ölçeği: Genellikle bireylerin kendi deneyimlerini ve duygularını yanıtladığı maddelerden oluşur. Standartlaştırılmış: Belirli normlara ve psikometrik özelliklere (geçerlilik ve güvenilirlik) sahip olacak şekilde geliştirilmiştir. Çoklu Madde: Cinsiyet hoşnutsuzluğunun farklı yönlerini (örneğin, vücutla ilgili rahatsızlık, sosyal rol beklentileriyle uyumsuzluk, istenilen cinsiyete yönelik arzu) değerlendiren çeşitli ifadeler içerir. Nicel Değerlendirme: Bireyin cinsiyet hoşnutsuzluğunun şiddetini veya düzeyini sayısal bir puanla ifade etmeyi sağlar. Geliştirilmesi ve Kullanımı: Cinsiyet Hoşnutsuzluğu Ölçekleri, sosyal bilimler ve klinik psikoloji alanındaki araştırmacılar ve klinisyenler tarafından geliştirilmiştir. Bu ölçeklerin geliştirilmesindeki temel amaçlar şunlardır: Cinsiyet Hoşnutsuzluğunu Belirleme ve Tarama: Bireylerde cinsiyet hoşnutsuzluğunun varlığını ve düzeyini sistematik bir şekilde değerlendirmek. Klinik Değerlendirme: Cinsiyet disforisi tanısı sürecinde ek bilgi sağlamak ve tanıyı desteklemek. Tek başına tanı koydurucu değildir, kapsamlı bir klinik değerlendirme gereklidir. Tedavi Planlaması: Bireyin cinsiyet hoşnutsuzluğunun hangi alanlarda yoğunlaştığını belirleyerek, uygun tedavi ve destek stratejileri geliştirmeye yardımcı olmak. Tedavi Etkinliğini İzleme: Cinsiyet geçiş süreci veya diğer terapötik müdahalelerin bireyin cinsiyet hoşnutsuzluğu üzerindeki etkisini zaman içinde ölçmek. Araştırma: Cinsiyet kimliği, cinsiyet hoşnutsuzluğu ve trans deneyimleri üzerine yapılan bilimsel araştırmalarda veri toplamak. Farklı Formları: Cinsiyet Hoşnutsuzluğu Ölçekleri, farklı yaş grupları ve amaçlar için çeşitli formlarda geliştirilmiştir: Yetişkin Formları: 18 yaş ve üzeri bireyler için tasarlanmıştır. Örneğin, NPİSTANBUL tarafından geliştirilen 25 maddelik tek boyutlu Türkçe bir yetişkin formu bulunmaktadır. Farklı araştırmacılar tarafından geliştirilmiş başka yetişkin formları da mevcuttur. Çocuk ve Ergen Formları: Daha genç bireylerin gelişimsel özelliklerine uygun olarak uyarlanmıştır. Çocuklar için olan formlar genellikle ebeveynler veya bakım verenler tarafından doldurulabilirken, ergenler için olanlar öz bildirim formatında olabilir. Geçerlilik ve Güvenilirlik: Cinsiyet Hoşnutsuzluğu Ölçeklerinin psikometrik özellikleri, yani geçerlilikleri (ölçmek istediği şeyi doğru bir şekilde ölçmesi) ve güvenilirlikleri (ölçümlerinin tutarlı ve istikrarlı olması) önemlidir. Geliştirilen ölçekler üzerinde çeşitli istatistiksel analizler yapılarak bu özellikleri belirlenmeye çalışılır. Türkiye'de de farklı Cinsiyet Hoşnutsuzluğu Ölçeklerinin Türkçe uyarlamalarının geçerlilik ve güvenilirlik çalışmaları yapılmıştır. Önemli Not: Cinsiyet Hoşnutsuzluğu Ölçekleri, hassas bir konuyu ele aldığı için etik kurallara uygun bir şekilde uygulanmalı ve sonuçları uzmanlar tarafından dikkatle yorumlanmalıdır. Ölçek sonuçları tek başına bir tanı koymak için yeterli değildir.

Orijinal Adı: Gender Identity/Gender Dysphoria Questionnaire for Adults (GIDYQ-AA) Geliştirici: Deogracias et al., 2007 Türkçeye Uyarlayanlar: Tarhan, Gökten, Tutgun-Ünal & Şahin (2021) Yayın: The Journal of Neurobehavioral Sciences, 2021 Amaç: Bireyde cinsiyet hoşnutsuzluğuna dair belirtileri ölçmek