Tanımı

Travma sonrası stres bozukluğu, travmatik yaşam olayları sonucunda meydana gelen bir rahatsızlık türüdür. Bu rahatsızlıkta kaygı düzeyinin artması, stresörlere karşı aşırı hassasiyet ve travmayla ilişkili uyaranlara karşı kaçınma gibi davranışlar görülebilir. Travmatik yaşantılar kişinin kendisini ve başkalarının güvenliğini tehdit eden tehlikeli durumları içinde barındırır.

 Kişi travmatik bir olay karşısında mağdur ya da tanık konumundaysa TSSB’nin (Travma Sonrası Stres Bozukuğu) ortaya çıkması oldukça muhtemeldir. Travmalar kadınlarda daha çok cinsel saldırılar sonucu ortaya çıkmaktadır. Erkeklerde ise bu durum çoğunlukla kazalar sonucu oluşmaktadır. TSSB’nin gelişmesi kadınlarda erkeklere oranla daha çok görülmektedir.

Travmatik olaylar birçok şekilde karşımıza çıkmaktadır.

Bunlardan birkaç tanesi şunlardır:

• Doğal afetler
• Taciz durumları
• Savaşlar
• Kazalar
• Hastalıklar
• Şiddet
• İstismar

TSSB’ye sahip kişiler tekrarlayıcı travmatik anılar, olayla ilgili rüyalar, dissosiyatif tepkiler, travmatik olayları hatırlayamama, kendisi ve dünya ile ilgili olumsuz inançlar, yineleyici olumsuz duygusal olaylar, ilgide belirgin bir azalma, duyguda küntleşme, başkalarından kopma, yabancılaşma, içe çekilme, olumlu duygular yaşayamama, saldırganlık, öfke patlamaları, tetikte olma, konsantrasyon ve uyku sorunları, abartılı irkilme gibi davranışlar gösterebilmektedirler.

Tarihçesi

TSSB’nin oluşmasında özellikle savaşlar son derece etkili olmuştur. Bu süreç Truva Savaşı’na kadar önceye gitmektedir. Tarihsel süreçler içerisinde askerlerin savaş sonrası olumsuz psikolojik durumlarını tanımlamak için birçok kavram ortaya atılmıştır.

Bunlar:

2. Dünya Savaşı’nın etkisiyle bu hastalık Büyük Stres Reaksiyonu olarak DSM I’ de yer almıştır. Daha sonra DSM II’de Geçici Ruhsal Bozukluk olarak adlandırılmıştır. Özellikle Vietnam Savaşı’nın etkisi ile birlikte hastalık daha çok gözlemlenerek DSM III’te Travma Sonrası Stres Bozukluğu olarak adlandırılmıştır.

DSM IV TR ile DSM V kriterleri ise bazı yönleri ile birbirinden ayrılmaktadır. DSM IV TR kriterleri kişide olay sırasında ciddi anlamda dehşete kapılma, korku ve çaresizlik hislerini yaşaması şartı koymaktaydı. Fakat TSSB tanısı alıp travma sırasında duygusal anlamda küntlük yaşayan insanların sayısı da bir hayli fazla olmaktaydı. Bu yüzden travma esnasında korku dolu yoğun duygular yaşanması ifadesi çıkartılarak DSM V’te revize edilmiştir.

Psikolog Elifnur YEŞİLTAŞ

KAYNAKÇA

BOLU, A., ERDEM, M., & ÖZNUR, T. (2014). TRAVMA SONRASI STRES BOZUKLUĞU. Anatolian Journal of Clinical Investigation, 8(2).

Hacıoğlu, M., Gönüllü, O., & Kamberyan, K. (2002). Travma sonrası stres bozukluğu tanısının gelişimi üzerine bir gözden geçirme. Düşünen adam, 15(4), 210-214.

Kring, A., Johnson, S., Davison, G., Neale, J. (2019). Anormal Psikoloji (12. Baskı). Ankara:

Nobel Akademik Yayıncılık

Özgen, F., & Aydın, H. (1999). Travma sonrası stres bozukluğu. Klinik Psikiyatri, 1(34-41).