Benliğin savunma mekanizmaları

Psikanalitik kuram; egonun temel işlevlerinden biri olarak bireyin psikolojik dengesini koruma amacıyla savunmalar kullanmasını gösterir. Kişilik gelişimi ve kişilerin çevreye uyumu için savunma mekanizmaları önemli rol oynar ve bireyleri içsel çatışmalar ve her şeyden önce duygusal sıkıntıdan korurlar (Freud, 1962) 

Savunma mekanizmaları başka bir deyişle anksiyete, suçluluk, aşağılanma, utanç, üzüntü gibi bireyde rahatsızlık hissi uyandıran duyguları kabul edilebilir hale getirme görevi üstlenir. 

Savunma mekanizmaları sorunun gerçek kaynağıyla yüzleşmek ve başa çıkmak yerine benzer şekilde sürekli olarak kullanıldığında uygunsuz olarak değerlendirilir. 

Yaşam boyu insan zaman zaman tüm savunma düzeneklerini kullanmaktadır. Savunma mekanizmaları bilinçdışıdır ve kullanıldıktan sonra incelediğimizde farkedilebiliriz Gözleyen ben denilen kısımla kendimizi ne kadar farkındalıkla gözleyebiliyorsak o kadar sağlıklı mekanizmalara doğru ilerleme ve sağlıklı mekanizmaları kullanma imkanına sahip oluruz. 

NEVROTİK SAVUNMALAR 

Peki nedir bu savunma mekanizmaları. Ama sadece bu yazı ile yetinmeyin. Bu yazının birinci kısmını da gözden geçirin

Bastırma;  acı veren, çatışma yaratan, yoğun duygulara yol açan travmatik, dürtü,anı ve deneyimlerin bilinçdışına itilmesi ve orada tutulmasıdır. Bastırılan materyelin bilinç düzeyine çıkması benlikçe kabul edilemez. Tabiki de  Bastırma herkesin kullandığı bir savunmadır. Ancak çok fazla kullanıldığında yaşamdan doyum alma ve yeni uyum yolları öğrenmeyi güçleştirir. Ayrıca sürekli bastırılan dürtüler duyumun yaşanmamasına yol açar.  

Bilinçdışına bastırılan dürtü anı ya da arzunun bilince çıkmaya çalışması kişide kaygı duygusunu ortaya çıkarır. 

Unutma, atlama ,erteleme ,dil sürçmesi bilinçdışına bastırma mekanizmasının ürünleridir. 

Bastırmanın ağır biçimi olayıya da durumu tamamen unutmaktır.Örneğin; çocuğu ölen annenin o günü tamamen unutması gibi.

Yer Değiştirme ; Bir dürtünün, duygunun ya da güdünün asıl nesnesinden ayrılıp başka bir nesneye yönelmesidir. Patrona kızıp evde karısını döven çalışan gibi. 

Benliğin savunma mekanizmaları devamı

Fobiler,Obsessif kompulsif bozukluk 

Karşıt tepkiler kurma (reaction formation) ;Kişi bilinçdışındaki yasak dürtü ve eğilimlerinin tam karşısında tepki göstererek beni savunmaya çalışır. Homoseksüel eğilimleri olan bir erkeğin homoseksüellerden nefret etmesi onlara saldırması. Yasak ve olumsuz olarak algılanan dürtü ve eğilimlerin yarattığı ruhsal gerginlik ve suçluluk duygusundan sakınmak adına tam tersi şekilde davranılır. Bu nedenle dürtüler yoğun olarak yaşandığında bastırması da güç olacağından kişi tam tersi şekilde davranarak kendini korumaya çalışır (Geçtan, 2006). 

Akla uydurma (rasyonalizasyon) ;Kişide acı, bunaltı verici durumlarda akla uygun fakat sıkıntı vermeyecek bir neden açıklar. Bahane bulma düzeneği de denebilir. Örneğin ; notlarım düşük çünkü öğretmenler yetersiz. Rasyonalizasyon ,geçmişte yaşadığımız, şuan yaşamakta olduğumuz ve gelecek için planladığımız davranışları mantıklı kılar ve toplumda onaylanacak şekilde açıklamalar getirir (Geçtan, 2006) Benliğin savunma mekanizmaları

Yalıtma(izolasyon) ; Yaşanan olaya ait düşünsel parça ile duygusal parçanın birbirinden ayrılması, duygusal parçanın bilinçdışında tutulması. Acı veren çocukluk anasını kuru bir dille anlatan hasta gibi. Benzer şekilde olay başkasının başından geçmiş gibi kuru duygusuz ifade etme söz konusu. Örneğin OKB hastalarında sıktır.  Benliğin savunma mekanizmaları

Çözülme (disosiasyon)  

Tartışmalı bir savunma mekanizmasıdır. Travmatik deneyimler sonucu benliğin bir parçası geri kalanından çözülür ve benliğin bir uydusu gibi benlikten ayrı ama ona bağlı hareket eder. Mesela travmatik hastalar bir anlığına ortamdan kopup, benlikleri devre dışı kalıp sonrasında tekrardan ortama dönebilirler. Örnek olarak çocukluğunda cinsel tacize uğramış kişilerde taciz etme sıktır.  

Trikotillomanide bazı hastalarda saç yolma sırasında çözülme olur. 

Düşünselleştirme (Intellectualization)

Kişiyi rahatsız eden üzen duygular ve yaşantıların bilgilerle açıklanmaya çalışılması örneğin kişinin Google tarayarak yaşadıklarına tanı koyması bunları bilimsel terimlerle açıklaması gibi ya da kendi sorunlarını konuşmak yerine dünya sorunlarını konuşması. 

Dışsallaştırma ; Kişinin kendi dürtüleri, duygu durumu, davranışları, düşünce biçimi ve kişiliğini dış dünyada ve dışardaki nesnelerde görme eğilimidir. 

Kontrol Etme ; kaygıyı azaltmak ve iç çatışmaları çözmek için çevredeki olayları veya nesneleri aşırı bir biçimde kontrol etme çabasıdır. 

Cinselleştirme (Seksüalizasyon) ; Kişinin çoğu konuda, ilişkide cinsel simgelere başvurup cinsel anlamlar yüklemesidir. ve kişi, bu şekilde, yasak ve­ya günah addettiği dürtülerini bir şeye yükleyerek rahatlar. 

Somatizasyon; acı, rahatsızlık veren yaşantılarla bunalımların fiziksel yakınmalara döndürülmesi olarak tanımlanmıştır. 

Başka bir deyişle Somatizasyon kullanan bireyler kabul edilemez olarak gördükleri dürtülerini sıkı bir şekilde baskı altında tuttukları için sembolik bedensel yakınmalarla iletişim kurarlar (Geçtan, 2006). 

GELİŞMİŞ (OLGUN) SAVUNMALAR

Yüceleştirme (sublimation)

Cinsel ve saldırgan dürtülerin saldırganlık ve cinsellik içeriğini yitirerek sadece dürtülerden aramış enerjininin kalması, başka bir deyişle  dürtünün asıl amaç ve nesnelerini bırakarak toplum içinde kabul gören, yaratıcı, yapıcı eylemler için kullanılabilir duruma gelmeleri düzeneğidir.

Toplum içinde yararlı çeşitli uğraşlar sanat yapıtları öğrenme ve bilmece değiştirmenin ürünleridir. Bu mekanizma bilinçdışı bir bunaltı ve buna karşı bir savunma gereksinimi değildir bu nedenle anormal yanı olmayan tek düzenektir. Benliğin savunma mekanizmaları

Bilinçli bastırma

Rahatsızlık veren düşüncenin, duygunun, dürtünün bilinçli bir şekilde unutup ertelenmesidir. Sonuç olarak kişinin aklına gelen rahatsız edici düşünceyi unutup işine tekrar konsantre olmak örnek verilebilir. 

Öngörebilme

 Karşılaşabilecek olumsuz olay ve durumları ele alıp, ondan sonra benlik bütünlüğünü koruyucu önlemler alınmasıdır. Beklenti savunma mekanizmasında ise oluşabilecek durumları öngörme, bunların üzerinde gerçekçi bir şekilde düşünme, ondan sonra alternatif plan ve çözüm üretebilme söz konusudur (Watson ve Sinha, 1998) 

Şakacılık(mizah) 

Kişide kaygı rahattan, başa çıkmakta zorlandığı durumdan mizah yoluyla kaçınmasıdır. : S. Freud (1998) bu mekanizmayı kişilerin olumsuz bir durumla karşılaştıklarında, ruhsal gerilimi azaltmak amacıyla gerçekçi bakış açılarını kaybetmeden şaka ve alay yoluna başvurdukları sağlıklı bir savunma olarak tanımlar.

May (2000) Örneğin kilolu olması aslında kişide kaygı uyandıran ve onu rahatsız eden bir durum olmasına rağmen bu durumu şakaya vurma savunma mekanizması ile baş etmesi söz konusu olabilir. 

Şimdi sıra sizde. hayatınızla ilgili örnekleri yazın ve bizimle iletişime geçin

KAYNAKÇA

• Freud ve Sonrası - Margeret J.Black, Sterphen A. Mitchell
• Psikanalitik Tanı - Klinik Süreç İçinde Kişilik Yapısı- Nancy McWilliams 

Benliğin savunma mekanizmaları

Psikolog Zahide Kuyumcu