Çocuklarda Saldırganlık- Bobo Doll Deneyi
Diğer kişilere fiziksel veya duygusal olarak zarar veren, onları inciten her türlü davranış saldırgan davranış olarak nitelendirilir. Bu davranışlar öfke ile şekillenir ve incitme maksadı ile yapılır. Saldırganlığın tanımı farklı toplumlarda ve farklı kültürlerde değişiklik gösterse de bu tanım etrafında kümelenir. Bu eğilim, insanın doğasında var olan ve hangi yaşta olursa olsun engellenmeye karşı verilen evrensel bir tepkidir.
Çocuklarda saldırganlık duygusal veya fiziksel bir engellenme durumunda kontrol edilmesi veya bastırılması mümkün olmayan bir davranıştır. Örneğin oyun oynarken oyuncağı elinden alınmış bir çocuk, ani bir öfke, ağlama ve saldırganlık davranışları gösterir. Bu konuda yapılan çalışmalarda çocuklarda normal saldırganlık davranışının 2 yaşında en yüksek düzeyde olduğu, 5 yaşına kadar azalarak minimum düzeye geldiği gözlemlenmiştir.
Daha büyük çocuklarda saldırganlık bir kişiyi incitme, bir nesneye zarar verme şeklinde gözlemlenir. Bu çocuklarla yapılan çalışmalar saldırganlık davranışlarının ergenlik hatta yetişkinlik dönemlerine kadar dengeli bir şekilde ilerlediğini söyler. Ancak saldırganlık ileri yaşlarda büyük ölçüde sözel saldırganlık, hiciv, küfür gibi şekillenir. Peki bu çocuklarda saldırganlık davranışının yetişkinliğe dek taşınmasına sebep olan nedir?
Albert Bandura, saldırganlığın temelinin kalıtım ve güdülenmeden ziyade; büyük ölçüde öğrenme yoluyla atıldığını söyler. Ona göre saldırganlık davranışı, direkt veya dolaylı olarak çevreden öğrenilerek kazanılır. Yaptığı çalışmalar da bu görüşünü destekler niteliktedir. Bu neticede de saldırganlık doğuştan gelmediği için hiç öğrenilmeyebilir, değiştirilebilir ve söndürülebilir bir davranıştır. Bandura’nın Sosyal Bilişsel Kuramında, çocuğun erken dönemde karşı karşıya kaldığı modelleri örnek aldığına işaret edilir. Bu konuda yapılmış Bobo Doll deneyinden bahsedelim. Deneyin farklı versiyonları da olmakla beraber bu deney, çocuğun şiddet içeren medya ürünlerini izlemekten ne şekilde etkilendiğini araştırır. Deneyin katılımcıları Stanford Üniversitesi’nin anaokulundan alınan yaşları 3-6 aralığında olan 36 kız ve 36 erkek öğrencidir. Çocuklar deney grupları ve kontrol grubu olmak üzere üç gruba ayrılmıştır. Bir grup çocuğa, bir yetişkinin oyuncak bebeğe saldırgan davranışta bulunduğu şiddet uyguladığı bir film izletilmiş, diğer gruba ise yine bir yetişkinin oyuncak bebekle ilgili ve yumuşak davrandığı bir film izletilmiştir. Daha sonra çocukların odadaki oyuncak bebeklerle oynamasına izin verilmiştir. Çocukların bu filmleri izledikten sonraki davranışları dikkat çekici olmuştur. Saldırgan içerikli filmi izleyen çocukların oyuncak bebeğe saldırgan davranış gösterdiği, diğer gruptaki çocukların ise normal davranış gösterdiği gözlemlenmiştir.
Deneyin ikinci aşamasında çocuklara aynı filmler yeniden izletilmiş ama bu kez bebeğe şiddet uygulayan kişinin cezalandırıldığı, yumuşak davranan kişinin ödüllendirildiği ve davranışa hiçbir geribildirimde bulunulmayan sonlar eklenmiştir. Çocukların bebeklerle yeniden oynanmasına izin verildiğinde ceza görüntüsü izleyen grubun davranışının değiştiği gözlemlenmiştir.
Deneyin sonuçlarına baktığımızda, çocukların yetişkinleri taklit etmeye ve dolayısıyla öğrenme yoluyla yeni davranışlar kazanmaya; ayrıca pekiştireçlerle bu davranışları yeniden şekillendirmeye ne kadar açık olduklarını net bir şekilde görürüz.
Zeynep Fenerci
KAYNAKLAR
Haziran/June 2021 sosyoloji notları Cilt/Volume: 5 – Sayı/Issue: 1 e-ISSN: 2618-5903 15 ÖĞRENMEYE SOSYAL- BİLİŞSEL BİR BAKIŞ: ALBERT BANDURA A SOCIAL – COGNITIVE VIEW OF LEARNING: ALBERT BANDURA Sevra Su TATLIOĞLU1
Çocuk ve Ergen Psikolojisi, Betül AYDIN, Nobel Yayın No :1447, 3.basım Şubat 2010
Üsküdar Üniversı̇tesı̇ Sosyal Bı̇lı̇mler Enstı̇tüsü Klı̇nı̇k Psı̇kolojı̇ Anabı̇lı̇m dalı, 10-14 Yaş Grubu Çocuklarda Saldırganlık Düzeyı̇nı̇n Belirlenmesi̇ ve Bağlanma Biçı̇mı̇nı̇n Araştırılması, Zehra Gökdemir 164102144, Yüksek Lisans Tezi Danışman: Dr. Öğr. Üyesi Oğuz Tan, İstanbul – 2019
< https://www.youtube.com/watch?v=En7zdMkb41Y >
Çocuklarda Saldırganlık,Bobo Doll deneyi,şiddet,öfke,davranış,deney,
Çocuklarda Saldırganlık,Bobo Doll deneyi,şiddet,öfke,davranış,deney,
Çocuklarda Saldırganlık,Bobo Doll deneyi,şiddet,öfke,davranış,deney,
Çocuklarda Saldırganlık,Bobo Doll deneyi,şiddet,öfke,davranış,deney,
Çocuklarda Saldırganlık,Bobo Doll deneyi,şiddet,öfke,davranış,deney,
Çocuklarda Saldırganlık
Çocuklarda Saldırganlık
Çocuklarda Saldırganlık
Çocuklarda Saldırganlık
Çocuklarda Saldırganlık
Çocuklarda Saldırganlık
Çocuklarda Saldırganlık- Bobo Doll Deneyi
Çocuklarda Saldırganlık- Bobo Doll Deneyi
Çocuklarda Saldırganlık- Bobo Doll Deneyi
Çocuklarda Saldırganlık- Bobo Doll Deneyi
Çocuklarda Saldırganlık- Bobo Doll Deneyi
