Ego Durumları ve Terapisi

   Kişiliği üç yapı altında toplayan Freud’dan sonra, egonun bir bütünden çok bir çokluk olarak gören Jung’a ve günümüze kadar birçok araştırmacı egonun içsel süreçlerini araştırmış ve detaylandırmıştır. Birçok kuramcı psikanalitik teorinin ışığında egoyu incelemiştir. Janet ilk olarak, fikir sistemlerinin ayrıklığını ve gizli kişilik segmentlerini tanımlamak için disosiyasyon terimini kullanmıştır. Federn daha önceki yazılarda bahsettiğimiz gibi iki enerjili teorisini geliştirmiştir. Bu kuramcıların ışığı doğrultusunda ilerlediğimizde hepsinin ego durumlarını anlamak için farklı teknikler geliştirdiklerini gözlemliyoruz. Federn, ego durumlarını psikodinamik terapiye kazandıran ilk insan olmuştur. Federn’e göre danışanların daha fazla ego enerjisi yüklenmelerine yardımcı olmak en önemli teröpatik müdahalelerden biri kabul etmiştir.

  John Watkins ve Helen Watkins ise psikanalitik tedavi tekniklerini hipnoterapötik tekniklerle birleştirerek Federn’nin çalışmalarını detaylandırmışlardır. Watkins ailesinin ego durumları hakkında çalışmaları onların yeni bir ego durum terapisi ortaya çıkarmalarına vesile olmuştur. Ego durum terapisinin, çoklu kişilik bozukluklarıyla, dissosiyatif kişilik bozuklukları ile çalışırken büyük fayda sağladığı kanıtlanmıştır.

  Ego durumları her insanın içerisinde bulunan bir içsel aile sistemleridir. Kişinin içsel konuşmalarını dinleyerek ego durumlarını fark etmemiz mümkündür. Her ego durumu değişebilen ve dönüşebilen bir sisteme sahiptir. Ego durumları, olaylar veya sorunlar ile başa çıkmamızda uyumu geliştirmek için organize olmuş yapılardır.
   “Ego durum terapisi danışanların içsel sistemleriyle bağlantı geliştirmelerine yardımcı olarak, terapistle (genellikle çocukluktan itibaren karşılanmamış büyük bir ihtiyaç olan) hissedilen empati bağlantısının kurulmasına yardımcı olur ve bireysel ve sistematik ortak bilinci arttırır.” Ego durum terapisi, ego durum sistemi içerisindeki çatışmaları önleyerek, semptomları hafifletmeye ve ego durumlarına erişmeyi ve aralarındaki bağlantıları kuvvetlendirmek adına uygulanır. Bu uygulamada destekleyici EMDR, davranışsal, psikanalitik, varoluşsal, bilişsel, sıklıkla da hipnoz teknikleri kullanılır. Her danışanın kendine has ve biricik ego sistemine sahip olduğu için danışandan danışan teknikleri farklılık gösterebilmektedir. Bu yazıda, daha çok Watkins ailesinin kullanmış olduğu bazı tekniklerden, hipnoanalitik yöntemden ve “maraton” yönteminden bahsedeceğiz.

Ego Durum Terapisi Taktikleri ve Teknikleri

-Ego Durumlarıyla Bağlantı Kurmak

  Bir ego durumuyla baş edebilmek için öncelikle onunla bağlantı kurmak gerekir. Eğer danışan çoğul kişilik değilse hipnoz tekniği kullanılabilir. Bu noktada hipnoz tekniğini tercih etmemizin sebebi, hipnozun ego durumuyla ilişki kurmamız için kısa ve rahat yol olmasından kaynaklanmaktadır. Amaç kişinin bilinçli halindeyken çelişen kişiliği hipnoz altında ortaya çıkarmaktır.  Terapist danışanın ego durumlarını fark ettikten sonra, “Eğer ayrı bir kısım varsa, “Buradayım” demesi yeterli” ya da “Sesini duyurmak isteyen var mı?” diyerek hipnoz yoluyla iletişime geçebilir. Ya da hipnozdaki kişinin terapistin isteklerini gerçekleştirebileceği için terapist dikkatli davranarak “Eğer böyle bir ayrı kısım yoksa bu da iyi” diyerek insan yapımı bir ego durumu üretmekten kaçınabilmektedir.
Başka bir metotta ego durumlarıyla ilişki kurmanın yollarından biri de Watkins’lere göre pelüş kaplı bir merdiveni inmektir. Burada ego durumunun yalnız olmadığını vurgulamak ve ego durumuyla ilişkiyi kuvvetlendirmek adına terapistle beraber merdivenleri inebileceğini söylemek ego durumunu terapistle olan ilişkisini kuvvetlendirecektir. 20 saniye sayarak merdivenlerden aşağı indikten sonra içinde iki sandalye, kanepe olan bir oda önerilir. Terapist bir sandalyeye otururken danışan diğerine oturur. Bu esnada danışanın diğer ego durumları da odaya girerlerse masa ortaya konur ve her ego durumunun oturması sağlanır. Bu sayede, aralarındaki içsel diyaloğun gelişmesine ve birbirleriyle anlaşmalarına yol açılır. Çalışılan ego durumu ise masanın sonuna oturtularak danışanın çocukluk yıllarına gitmesi amaçlanır. Ego durumlarının ihtiyacı bir başkası tarafından dinlenilip duyulmaktır.

  Ego durumları doğaları gereği korunaklı ve tedbirli davranırlar. Kendileriyle iletişime geçilmeden önce güvende olduklarından emin olmak isterler. Bazen ego durumlarının ortaya çıkmaları zaman alabilir. Buda hala daha ego durumunun terapiste güven aşamasında olduğunu gösterir.

-Tanısal Keşif

  Danışan hayali oda da bir ego durumundan bahsettiği zaman onunla tanışma zamanı gelmiştir. Ego durumunu sorgulamadan ve yargılamadan onun hakkında bilinmesi gerekenler terapist tarafından öğrenilmelidir.

1. Yaşı ve Kökeni: “Sen oluştuğunda kaç yaşındaydın?” yaş verildikten sonra “Hayatının bu döneminde neler oluyordu?”. Bu yaş aralığında olmuş olabilecek travması hakkında bize bilgi verir. İleriki seanslarda bu travma hakkında çalışılır.
2. İsim: “Seni nasıl adlandırmamı istersin?” sorusuyla isim konulur. Eğer isim vermezse terapist “Seni bana verdiğin isimle çağırıyayım örneğin sekiz yaş?” gibi sorup onay alabilir. Terapist ego durumlarının fikirlerine ilgi ve saygı duymalıdır.
3. İhtiyaçlar: “Ne gibi ihtiyaçların var? Ya da “(Danışanın adı) senin için ne yapmasını istersin?” sorular sorularak ego durumun ihtiyaçları belirlenir. Terapi esnasında ego durumlarının ihtiyaçlarını karşılamak hayati önem taşımaktadır. Ego durumlarının ihtiyaçları görüldüğünde işbirliği yapılabilir.
4. İşlevsel veya İçsel Davranışlar: Eğer bir ego durumu mükemmel ve başarılı olmak istiyorsa ve diğer ego durumları işlerini iyi yapamadıkları için bu hedefe ulaşılamıyorsa aralarında çatışma ve öfke çıkar. Semptom olarak gündelik hayatta  kendisini depresyon ya da kaygı olarak ortaya koyabilirler. Aralarındaki çatışmayı önlemek için başka bir ego durumunun yardımına ihtiyaç duyulabilir.
5. Geçirgenliğin Derecesi: Ego durumları parçalar halindedir. Bu durumda önemli olan kısım bu parçaların birbirleriyle ne derece iletişim ve ilişki içinde olduğudur. “Orada bir başkasının varlığından haberdar mısın?” gibi soru yöneltilebilir. Birbirlerinin farkındalar mı ve birbirlerine olan tavırları nasıl bu konu hakkında bilgi edinmek, bütün hakkında bize yol haritası verir.
6. Cinsiyet: Ego durumları her zaman danışanın biyolojik cinsiyetinde olmaz. Eğer bayan bir danışan, erkek arkadaşı tarafından istismara uğradıysa ego durumunun erkek olma ihtimali yüksektir. Bunun sebebi, güçle ilgisi olmasıdır. Danışan bilinçdışında erkeklerin güçlü olduğuna ve kendisinin de erkek olursa güçlü olacağını düşünebilir ve buna göre bir ego durumu oluşturabilir.

Yöntemin aşamaları şu şekilde sıralanabilir; Güvenlik ve tutarlılık, travmaya giriş, travmatik tecrübenin çözümü ve birleştirme.

Ego durum terapisine göre, problemin çözümü kişiliğin kendinde yatmaktadır ve ego durum yollarıyla da problemin çözülebileceğine inanmaktadır.

-Nesnel Bir Gözlemci

 Çeşitli ego durumlarının yanı sıra, araştırmalar her insanın nesnel bir gözlemci ego durumuna sahip olduğunu söylüyor. Bu nesnel gözlemci ego durumu kişiliğin duygusal olmayan bir parçasıdır. Her şey hakkında bilgisi olan bir ego durumudur. Içsel sistemin manzarasına hakim olan nesnel gözlemci ego durumu terapist için iyi bir kaynaktır. Bu gözlemci ego durumu, bütünün korunmasına dikkat eder ve yardımseverdir. Içsel görevi gözlem yapmaktır. Nesnel gözlemciyi başka terapistler içsel zeka, doğal kendilik, yüksek kendilik, içsel kendilik olarakta adlandırmaktadırlar.

-Rahatlatıcı Teknikler

  Duygusal rahatlamanın birçok teknikleri vardır. Asli çığlık terapisi, taşma ve içpatlama, somatik olarak öfkeyi açığa çıkarma gibi davranış terapilerini içerebilir. Esas olan ise duyguların söz veya davranışlar yoluyla açık ifadeler şeklinde ortaya çıkmasını sağlamaktır. Duygusal rahatlama tekniklerinin bütün kişilik üzerinde veya tek bir ego durumu üzerinde uygulanabilir. Çocukken annesinden dayak yiyen danışanın zihnindeki görüntü imajinasyon veya hipnoz ile çalışılarak orada kalmış çocuk ego durumu rahatlama tekniği ile rahatlatılabilir. Bu rahatlama yetişkin ego durumuyla işbirliği içerisinde yapılabilir. Orada dayak yerken yetişkin ego durumu gelip annesini durdurabilir ve çocuk istediği her şeyi rahatlayana kadar söyleyebilir. Rahatlama gerçekleştikten sonra ve danışan sakinleştikten doğru bir zamanda “kötü muamele görmüş bir çocuğa, hatanın kendisine ait olmadığı” söylenir ve sonra terapinin entegrasyon kısmına geçilir.

-Etki Köprüsü

  Etki köprüsü tekniğinde kişi, içinde bulunduğu durumdaki duygularla daha eski duruma aynı duyguları taşıyarak köprünün bir ucundan diğer ucuna geçebilmektedir. Örneğin: genç bir adam işyerindeki patronuyla karşılaştığında kaygısı artıyordu. Hipnoz sırasında karşılaştığı ana geri döndürülür ve kaygısı yeniden canlandırılır. Daha sonrasında ilk bu kaygı hissini nerede, hangi yaşta, kiminle deneyimlediği sorulur. “Korkun çok güçlü bir duygu, duygun orada kalıyor haricindeki her şeyi unutuyorsun. Şimdi sanki rayların korkudan oluştuğu bir trendeymiş gibi zamanda yolculuk ediyorsun. Bu korkuyu ilk hissettiğin yere geri gidiyorsun. Neredesin? Neler oluyor?” şeklinde hipnoz esnasında köprünün iki ucu birleştirilmektedir.

-Somatik Köprü

  Etki köprüsü tekniğine benzemektedir somatik köprü. Somatik köprü vücudun kaygıyla ilgili bir duyuya bağlıdır. Örneğin: danışanın elinde bir hissiyatsızlık varsa danışan trans halindeyken “elindeki hissiyatsızlığa odaklanmasını ve bu hissiyatsızlığı ilk defa hissettiğ ana götürmesini isteriz.

  Psikoterapinin en başından beri tedavinin amacı “egoyu güçlendirmek” olmuştur. Egonun organizasyon alanını genişletmek ve danışanın gücünü kendisine verebilmek önemli noktalardan biridir. Bunu yaparken farklı teknikler geliştirilmiştir. Hipnoz egoyu güçlendirme adına yapılan kısa ve etkili çalışmalardan biridir. Ego durumları terapisinde her bir parçaya tek tek bakılarak, anlamaya çalışılarak farklı teknikler ile egoyu güçlendirmek mümkündür.

Psikolog Aleyna ER

Kaynakça

  Forgash C., & Copeley M.,(2021) Travma ve Disosiyasyon Tedavisinde EMDR ve EGODURUM TERAPİSİNİN KULLANILMASI, Litera Yayıncılık

  Leutner S., (2020) The concept of ego state: from historical background to future perspectives. Retrieved from: https://pdf.sciencedirectassets.com/315775/

  Özakkaş, T. (2020) Ego Durumları(Rölatif Bütüncül Psikoterapi) Psikoterapi Enstitüsü Eğitim Yayınları

   Watkins J., & Watkins H., (2021) Ego Durumları Teori ve Terapi (Çev. Uygun Z. M., & Sayı H.,) Litera Yayıncılık

ego durum,Ego Durumları ve Terapisi,-Nesne,hipnoz,duygu,danışan,

ego durum,Ego Durumları ve Terapisi,-Nesne,hipnoz,duygu,danışan,

ego durum,Ego Durumları ve Terapisi,-Nesne,hipnoz,duygu,danışan,

ego durum,Ego Durumları ve Terapisi,-Nesne,hipnoz,duygu,danışan,

ego durum,Ego Durumları ve Terapisi,-Nesne,hipnoz,duygu,danışan,