Yaşantısal Aile Terapisi Modelinde Terapi

Terapinin görevi, savunma mekanizmalarını etkisizleştirmek ve insanların doğasında ki canlılığı özgür kılmaktır. Değerlendirme Çoğu yaşantısal terapist aileyi tanıdıkça gerçekleşen, biçimci olmayan bir değerlendirme sürecini yeğler. Terapist, karşısında kişilerin nasıl insanlar olduğunu ilişkinin gelişme sürecinde öğrenir. Her bir aile üyesinden aileyi ve ailenin işleyişini anlatmasını isteyerek işe başlanır. Bu şekilde, bireysel aile üyelerini ve aile grubunu algılayışlarını bir alaşım şeklinde görürdü. Terapi Teknikleri [caption id="attachment_57936" align="alignright" width="1030"] aile[/caption] Yaşantısal terapi de teknikler değil, insanlar söz konusudur. Bu nükteli söz de terapistin kişiliğinin sağaltıcı gücüne duyulan inancı ince bir şekilde özetliyor. Önemli olan terapistin ne yaptığından çok, kim olduğudur. Satir olağanüstü bir iletişim kurma becerisine sahipti. Diğer birçok büyük terapist gibi, dinamik bir kişiliği vardı ancak yalnızca kişisel sıcaklığına da güvenmiyordu. İletişim netleştirmek için etkin bir şekilde çalışıyor, insanları çözüm bulmaya yönelik yakınmalardan uzaklaştırıyor, ailenin bütün üyelerin de benlik saygısını destekliyor, olumlu yönelimleri dikkat çekiyor ve nasıl duygusal olunacağını örnekleriyle gösteriyordu.Dokunma duyusundan yararlanması, Satire özgü yaklaşımlardan biriydi. Şefkatin diliyle konuşuyordu. Genellikle işe çocuklar ve fiziksel temas kurarak başlıyordu. Bob iyileşme sürecinde olan bir alkolikti. Dört yaşındaki Aaron ve iki yaşındaki Robbie sürekli olarak annelerinin kötü muamelesine maruz kalıyordu. Görüşme sırasında anne, psikiyatri kliniğindeydi ve çocuklarla görüştürülmüyordu. Bob’un yeni eşi Betty de yine alkolik olan eski kocasının kötü muamelesine maruz kalmıştı hamileydi ve üvey çocuklarının bebeğe kötülük yapmasından korkuyordu. Çocuklarsa maruz kaldıkları şiddeti kendileri de sahiplenmeye başlamıştı diğer çocukları tokatlıyor, Boğazını sıkıyorlardı. Üzüntü ve korku içindeki Bob ve Betty çocukları kaba katı tepkiler veriyor ve bu da saldırganlık düzeyini artırmaktan başka bir işe yaramıyordu. Satir, seans boyunca çocuklarına nasıl şefkatli bir şekilde dokunabileceklerini göstermiş ve Yaramazlıklarını durdurmak için onları sıkı bir şekilde kucaklamalarını söylemişti. Bob, oğlu Aaron’a bir şeyler söylerken uzakta kaldığında, Satir, yaklaşması ve ona dokunması için ısrar ediyordum. Aaron’ı babasının ayaklarının dibine oturtmuş ve Bob’dan çocuğun ellerini tutup gözlerinin içine bakarak konuşmasını istemişti. Görmek, dokunmak, orada o andaki atmosferin içinden çıkan şey, hiçbir sözcükle ifade edilemeyecek şeyler söyler. Satir varlığıyla sıcaklık ve destek sunarken Whitaker kimi zaman lafını esirgemeyen, hatta sorgulayıcı bir tutum sergiliyordu. Aslına bakılırsa birisinin kışkırtıcı müdahaleleri ancak psikolog anlayışlı ve ilgili olduğunu kanıtladıktan sonra aile tarafından kabul edilir. İnsanları sorgulamaya başlamadan önce onların güvenini kazanmak gerekir. Öte yandan ister kışkırtıcı ister destekleyici olsunlar, yaşantısal terapistler genellikle oldukça etkindir. Aile üyelerinin meselelerini kendi başlarına tartışmayı bırakmak yerine, onlara “ona ne hissettiğini söyle” der ya da “Şu anda neler hissediyorsun?” Diye sorarlar. Okulda öğretmenin dikkatini çekmenin en iyi yolu yaramazlık yapmaktır. Tıpkı bunun gibi, yaşantısal terapistin dikkatini çekmenin en iyi yolu da duyguları, bizzat dile getirmeden gösteren işaretler sergilemektir. Vaka Yaşantısal terapistler çalışmalarına aile yontma, aile kukla görüşmeleri, aile sanat terapisi, birleştirilmiş aile resimleri ve Gestalt aile terapi tekniklerini içeren çeşitli ifade teknikleri kullanır. Aile yontma tekniğinde terapist, ailenin bir üyesinden diğerine bir tabloya yerleştirmesini ister. Bu grafik araç sayesinde ailenin her bir üyesinin ve kendinin ailedeki yerini resmetmiş olur. Bu, aile üyelerinin birbirlerini kıstırdıkları kısıtlayıcı rolleri dramatize etmek için sıklıkla halat ve düğümlerden yararlanan Satir’in gözde tekniklerinden biriydi. Aile yontma, geçmişteki sahneleri aydınlatmak için de kullanılır. Tipik yönergelerden biri şöyledir: -Çocukluğunuzun geçtiği evin önünde durduğunuz anımsayın içeri girin ve kenarda olup bitenleri anlatın. Buradaki düşünce, kişinin aile hayatı ile ilgili algısının bir tablosunu çıkartmaktır. Bu araç, farkındalığa odaklanmak ve duyarlılığı arttırmak için kullanılır. Diğer bir ifade alıştırması da aile sanat terapisidir. Bu teknikte bir kişi çalakalem bir şeyler çiziktirir ve ailenin diğer üyeleri bu eskizi birleşmiş bir resim haline getirir. Bu prosedürden ailelere kendinizi bir aile olarak nasıl görüyorsunuz onu resmedin denir. Ortaya çıkan portreler daha önce ele alınmamış algıların ortaya çıkmasını sağlayabilir ya da bu görev, resmi yapan kişinin daha önce hiç düşünmediği bir şeyi fark etmesini sağlayabilir. Aile kukla görüşmelerinde, bir aile üyesinden kuklaları kullanarak bir hikâye uydurmasını ister. İlk olarak oyun terapisinde kullanılan bu teknik, çatışmalar ve ittifakları ön plana çıkarmak üzere tasarlanmıştır. Kuklalar aynı zamanda simgesel iletişime güvenli bir zemin hazırlar. Örneğin, öfkesini simgeleyecek belirli bir kukla örneğin dinozor çocuğun kendini tehlikede hissettiği zaman yapması gereken tek şey dinozora uzanmak olacaktır. Eliana Gil, bir dizi oyun terapisi tekniğinden söz eder ve bunların çocukları alile terapisine katmak için nasıl kullanabileceğini açıklar. Tipik gün görüşmesinde çocuklardan haftanın bir gününü ve ailelerindeki insanları temsil eden oyuncak bebek seçmelerini ister. Daha sonra terapist çocuklardan bu fikirleri kullanarak insanların nerede olduğunu ve gün boyunca ne yaptıklarını anlatmalarını ister. Gil, özellikle televizyon izleme, yeme alışkanlıkları, uyku alışkanlıkları, temizlik, öfke ve şefkat konularında sorular yöneltmesini önerir. Evde her şeyin gayet yolunda olduğunu söyleyen bir çocuk okuldan geldikten sonra televizyonda hangi programları izlediği sorulduğunda 12 programın adını saymış. Terapist, “bunları izledikten sonra ne yapıyorsun?’’ diye sorduğunda çocuk, “uyuyorum’’ diye yanıtlamıştı. “Sen yatağa giderken evde kimler oluyor?” diye sorulduğunda çocuk, “hiç kimse’’ demişti. Rol yapma da gözde araçlardan biridir. Bu tekniğin kullanılması, deneyimin gerçek haliyle görülebilmesi için an için de canlandırılması gerektiği görüşüne dayanır. Örneğin, bir anneden küçük bir kızken nasıl biri olduğunu rol yaparak canlandırması ya da bir babadan kendini küçük bir çocuk olarak hayal etmesi ve böylece kendi oğlunun içinde bulunduğu ikilemi yaşaması istenebilir. Seansta bulunmayan birinden söz ederken terapist, Gestalt Boş iskemle tekniğinden yararlanabilir. Örneğin bir çocuk büyük babası orada oturuyor muş gibi boş bir iskemleye doğru konuşması istenebilir. Aile terapisinde aile dinamiklerini anlamaya yönelik daha gelişmiş 2 ’i yaklaşım; duygusal odaklı çift terapisi ve içsel aile sistemleri modelidir. Psikolog  Tuğba DUMAN