Çocuklarımızı nasıl yetiştiriyoruz?

Çocuk ve ebeveyn arasındaki ilişkinin en belirleyici yanı ebeveyn tutum ve davranışlarıdır. Bu davr

anışlar çocuğun gelişiminde de büyük öneme sahiptir. Ebevenlerin çocuklarını değerlendirmelerine (yaramaz, uslu, akıllı, tembel, inatçı) bağlı olarak çocuklarına karşı davranışları değişim gösterir ve bu değişimler de çocuğun duygusal ve davranışsal gelişimini etkiler. Baskıcı otoriter ebeveynler; katı ve kuralcı ebeveynlerdir. Belli kurallar vardır ve çocuğun bu kuralları sorgulamaksızın uyması beklenir. Sürekli çocuklar üzerinde bir otorite söz konusudur. Bu tür ebeveynler çocuklarıyla pek fikir alışverişi yapmazlar. Bu durumlarda çocuklar daha çekingen, kendini ifade edemeyen, sürekli başkasının destek ve onayına ihtiyaç duyan bireyler haline gelirler. Özgüvenleri daha düşüktür. Bunun nedeni kendi fikrinin, istek ve arzularının ebeveyn için önemli olmamasıdır. Aşırı koruyucu ebeveynler; çocuğun her zaman kontrol altında tutulmasıdır. Gereğinden fazla ilgi ve alakanın gösterildiği, zarar gelebilme endişesi ile kısıtlandığı aile tipidir. Bu aile tipinde yetişen çocuklarda da kendini ifade etmede güçlük görülebilir. Sürekli kontrol altında tutulduklarından ebeveynlerine ve çevrelerine bağımlı hale gelebilirler. Bunun nedeni kendinin farkında olamama - neleri yapıp yapamayacağını bilememe - halidir. Kendi kararlarını verme ve kendi sorumluluğunu alma konusunda sıkıntı yaşarlar çünkü çocuk ailesi tarafından kollanmaya ve ihtiyaçlarının giderilmesine alışmıştır. Çocuğun yemeğini yedirmek, çantasını taşımak, ödevlerini yapmak veya oyuncaklarını toplamak çocuğa ait olan sorumlulukları ailenin yapması çocuğa yardımcı olmak değildir. Aşırı hoşgörülü ebeveyn; bu tip ailelerde söz sahibi çocuktur. Anne baba çocuğun her istediğini yapar. Ebeveyn hayatını çocuğun istek ve arzularına göre şekillendirir. Bu aile tipinde yetişen çocuklar daha bencil, eleştiri kabul etmeyen, doyumsuz ve sınır bilmeyen, otorite ve kural tanımayan, sorumluluk bilinci gelişmemiş çocuklar olurlar. Bu çocuklar sosyal hayatlarında ve okul ortamında sorunlar yaşarlar. Çünkü bu ortamlarda kurallar ve otorite vardır, ön planda o ve onun istekleri yoktur. Her istediğini elde edemez ve yapamaz. Bu durumda çocuğun hırcınlaşmasına neden olabilir. Demokratik ebeveynler; otoriter ebeveyndeki gibi belli kurallar vardır. Ancak otoriter ebeveynlerden farklı olarak buradaki kuralların belirlenmesinde çocukta aileyle birlikte etkin rol oynamaktadır. Burda çocuğun gelişimi, seçim ve tercihleri önemsenir. Bu tip aileler çocuklarına destek olmakla birlikte belli sınırlarda koyarlar. Demokratik ailede yetişen çocuklar sorumluluk bilincine sahiptir. Duygularını yönetebilen daha sabırlı, kendini daha iyi ifade edebilen çocuklardır. Bu tip ailenin çocukları konuşmaya, hakkını arayıp, istek ve arzularını dile getirmesi teşvik edilir. Ayrımcılık yapan ebeveynler; çocuklarından birisine daha fazla ilgi gösterme, ilgilenme, önemseme gibi davranışlarda bulunan aile tipidir. Ebeveynler çocukları arasında ayrım yapmadıklarını söyleselerde belli kıyaslama durumlarında kendini belli eden bu tutum çocuklarda kardeş kıskançlığına yol açabilir. Şeymanur Asker