Sosyal fobi; kişinin başkaları tarafından değerlendirilebileceği ortamlarda rezil olma ve aşağılanma
korkusuyla yaşadıkları kaygı bozukluğudur. Bir diğer adı sosyal anksiyetedir. Sosyal fobisi olan insanlar
değerlendirilebilecekleri ortamlardan kaçınırlar. Bu gibi ortamlarda bulunduklarında çarpıntı, titreme,
terleme ve kızarma gibi fiziksel belirtiler gösterirler. Özelliklede yeni bir ortama girdiklerinde bu
durumu daha çok yaşarlar. Bu yüzden birey, insanlarla etkileşim içeren ortamlardan kaçınmaya ya da
o ortamdaysa görünmemek isterler.

Sosyal fobinin alt tipleri konusu hala netlik kazanmasa da genel
olarak yaygın ve yaygın olmayan iki alt tipe ayrılmıştır. Yaygın tip sosyal fobi, kişinin her durum
karşısında kaygı hissetmesidir, yaygın olmayan sosyal fobi ise kişinin belli durumlar ( konuşma
yapmak, performans sergilemek, sahneye çıkmak, soru sormak…) karşısında kaygılı hissetmesidir.
Sosyal fobi sık görülen bir psikiyatrik rahatsızlıktır. Yapılan çalışmalarda sosyal fobinin yaşam boyu
görülme sıklığı % 2,4 - 16 % yüzdelikleri arasındadır. Kadınlarda görülme olasılığı erkeklerde görülme
olasılığından daha fazladır. Sosyal fobinin görülme yaşı alt tiplerine göre değişse de ortalama 13-14
yaşlarında ortaya çıkar.

Tarihçesi

DSM-II’ de tüm fobik
bozukluklar fobik nevrozlar başlığı altında toplanmıştır. O yıllarda sosyal fobinin çok dar bir tanımı
vardır. 1980 yılında sosyal fobi DSM-III ‘ de özgün bir tanı olarak yer almıştır. DSM-III’ de yer alan tanı
ölçütlerine göre yapılan araştırmalarda kaygı ve korku yaşanılan sosyal ortamların sayısının fazla
olduğu görülmüştür. DSM-III-R’ de ise sosyal anksiyetenin birden fazla yerde görülmesi ölçütünde
değişiklik yapılmıştır. Ayrıca sosyal fobinin” kaçıngan kişilik bozukluğuna” bağlanamama koşulu
çıkartılmıştır. Sosyal ortamların çoğunda korku ve anksiyete görünmesinden dolayı “genellenmiş “
terimi getirilmiştir. Genellenmiş terimi sosyal ortamın çoğu yani yaygın sosyal fobiyi ifade ediyor.
DSM-IV’ de ise tanı ölçütleri daha da netleştirilmiştir. Bireyin anksiyete belirtileri göstermekten
korkması ölçütü eklenmiştir

Sosyal fobi DSM-V’de” sosyal kaygı bozukluğu” olarak yer almaktadır. Çünkü sosyal fobi diğer fobilere
oranla daha çok işlevsiz davranışlara ve sorunlara yol açmaktadır. DSM-V’ de daha önceki DSM
basımlarındaki sosyal fobi ölçütlerinde değişiklikler yapılmıştır. Halada bu ölçütlerin sosyal anksiyete
bozukluğunu tam olarak tanımlanmadığına dair eleştiriler gelmektedir.
Uluslararası hastalık sınıflandırması 9.basımında ( ICD-9 ) sosyal fobiyi DSM-II‘deki gibi fobik sendrom
varken ele almıştır. 1990 yılında Uluslararası hastalıkların sınıflandırılmasının 10. basımında ( ICD-10 )
sosyal fobiye yer vermiştir. Sosyal fobinin ICD-10’da yer alan tanı kriterleri ile DSM-IV’ deki tanı
kriterleri benzerdir.

HALİME ÇİÇEK

KAYNAKÇA
Dilbaz, N. (1997). Sosyal fobi. Psikiyatri Dünyası, 1(1), 18-24.
Türkçapar, M. H. (1999). Sosyal fobinin psikolojik kuramı. Klinik Psikiyatri, 2(4), 247-253.
Demir, G. Ö. (2009). Sosyal fobinin etiyolojisinin incelenmesi amacıyla gerçekleştirilen araştırmalara
genel bir bakış. Akademik İncelemeler Dergisi, 4(1), 101-123.
Turan, M., Çilli, A. S., Aşkın, R., Herken, H., Kaya, N., & Kucur, R. (2000). Sosyal fobinin diğer psikiyatrik
hastalıklarla birlikteliği. Klinik Psikiyatri, 3(3), 170-175.
DİLBAZ, N. (2000). Sosyal anksiyete bozukluğu: tanı, epidemiyoloji, etiyoloji, klinik ve ayırıcı
tanı. Klinik Psikiyatri Dergisi, 3(Supp: 2), 3-21.
Eldoğan, D. (2018). Sosyal anksiyete bozukluğunun alt tipleri: Heterojen bir tanı
kategorisi. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 10(2), 202-217.
Ann M. Kring, Sheri L. Johnson, ANORMAL PSİKOLOJİ, (2019) Nobel Akademi Yayıncılık Eğitim
Danışmanlık, ISBN: 978-605-320-238-7, Yayın No: 1332
https://tur.psychic-parapsychologist.com/brief-history-social-anxiety-disorder-76689