Şemalar bireyin kendisine, başkalarına ve dünyaya karşı olan düşüncelerini, duygularını, inançlarını ve bakış açılarını kapsayan bir bütündür. Şemalar erken dönem yaşantılarda oluşmaya başlar. Bu zamanlarda bakım verenlerin çocuğun ihtiyaçlarına yönelik tutumları şemaların oluşmasında rolü oldukça büyüktür. Bakım verenlerin çocuğun ihtiyaçlarını karşılamasında oldukça ihmalkar olmaları veya fazla koruyucu davranmaları şemaların oluşumunda önemli rol oynar.

Çocukluk döneminde kusurluluk şemasının oluşmasında çoğu zaman kişinin ebeveynleri, öğretmenleri, arkadaş grupları ve yakın çevresi rol oynamaktadır. Kişide kusurluluk şemasının gelişmesinde yakın çevrenin şu tutumları karşımıza çıkar:

• Devamlı eleştirilme
• Koşulsuz sevgi görmeme
• Kıyaslanma
• Akran zorbalığı
• Yetersiz ve hatalı hissettirme
• Sevgi yetersizliği
• Değersiz hissettirme

Kişinin erken dönemden bu yana karşılaştığı olumsuz tutumlar sonucunda kendisini kusurlu, eksik, hatalı, değersiz ve sevilmeye layık değilmiş gibi hisseder. Böyle bireylerin eleştirilmeye ve reddedilmeye karşı duyarlılıkları oldukça yüksektir.

Başa Çıkma Tarzları

Kusurluluk şemasına sahip kişilerin acı veren bu şemalarla başa çıkmak için başvurduğu çeşitli yollar vardır.

Bunlar:

• Kaçınma
• Aşırı telafi
• Şema teslimi

Kusurluluk şemasında birey ne tür yollara başvurursa başvursun kendini beğenilmez ve değersiz olarak görme eğilimindedir. Bazı kişiler bu hoş olmayan hislerden uzaklaşmak için kaçınma yoluna başvururlar. . Yakın ilişkiler konusunda uzak durmayı ve daha mesafeli, yüzeysel davranmayı tercih ederler.

Aşırı telafi yöntemine başvuran kişi ise kendini kusurlu, eksik ve değersiz hissetmemek için tam tersi şekilde davranış gösterir. Kendisini ön plana çıkarma ve iyi yönlerini abartma davranışı gösterebilir. Diğer insanları küçük görme eğilimi vardır. Kendisini diğer insanlar onun kusurlu olduğunu anlayacakmış gibi tetikte hisseder ve mükemmel olmaya çabalar. Bu kişiler narsistik kişilik özellikleri, yüksek standartlar koyma, başarılı ve bakımlı olma gibi davranışlarla karşımıza çıkabilir.

Şema teslimine başvuran kişi kendisinin değerli ve sevgi görmeye ihtiyacı olduğunun farkındadır. Fakat bu ihtiyaçların karşılanacağına dair inancı yoktur ve özünde sevilmeye değer olmadığını hisseder. Bu düşüncesini destekleyecek ilişkiler kurar ve kendisini doğrular. Kendi eylemlerini değersizleştirir ve başka insanlarında ona değersizmiş gibi davranmasına müsaade eder. Ona alışık olduğu tarzda davranan kendisini yetersiz ve değersiz hissettiren partnerlerle birlikte olur.

Kişi çoğunlukla kusurluluk şemasını tetikleyen partnerleri çekici bulur. Ona iyi davranan ve sevgisini hissettiren bir partnere ilgi duymayabilir ve sıkılabilir. Çünkü aldığı değere karşılık kendisini yabancı hisseder. Birey böylece kendisine çocuklukta öğretilen değersizlik, yetersizlik, kusurluluk ve hatalılık duygularını tetikleyecek partnerleri yaşamına alarak çocukluktan gelen tanıdık hisleri devam ettirir.

Psikolog Elifnur YEŞİLTAŞ

Kaynakça

Gör, N., Yiğit, İ., Kömürcü, B., & Ertürk, İ. Ş. (2017). Geçmişin mirası ve geleceğin haritası: Erken dönem uyumsuz şemalar. Nesne Psikoloji Dergisi, 5(10), 197-218.

Soygüt, G., Karaosmanoğlu, A., & Çakir, Z. (2009). Erken Dönem Uyumsuz Şemaların Değerlendirilmesi: Young Şema Ölçeği Kısa Form-3’ün Psikometrik Özelliklerine İlişkin Bir İnceleme. Turk Psikiyatri Dergisi, 20(1).

Yiğit, İ., & Çelik, C. (2016). İlişki doyumunun erken dönem uyum bozucu şemalar, kişilerarası ilişki tarzları ve kendilik algısı açısından değerlendirilmesi. Türk psikoloji yazıları, 19(38), 77-87.

Psikolog, öneri,Anadolu, yakası psikolog öneri, avrupa yakası psikolog, öneri, en iyi psikolog avrupa yakası, istanbul psikolog tavsiye, ücretsiz psikolog, istanbul psikolog fiyatları, psikolog ücretleri, istanbul psikolog, şişli psikolog, psikolog ücretleri, online terapi, psikolog fiyatları, pedagog, psikolog randevu, psikolog merkezi, psikolojik testler, online terapi, yetişkin terapi ,çocuk-ergen terapi, aile-çift terapi, hipnoz terapi, çocuk ergen, cinsel terapi, terspist, panik atak, özgüven, depresyon, ilişki problemi, travma, okb, vesvese, takıntı, obsesif kompalsif bozukluk, kişilik bozukluğu, paranoid, kişilik bozukluğu, narsizim, narsisizm, borderline, kişilik, bozukluğu, çekingen, anksiyete, kaygı, sosyal fobi, çekingenlik, kararsızlık, kapalı yer korkusu, klostrofobi, hassas bağırsak sendromu, erken boşalma, iktidarsızlık, erektil disfonksiyonel bozukluk, vajinismus, Adalar, Arnavutköy, Ataşehir, Avcılar, Bağcılar, Bahçelievler, Bakırköy, Başakşehir, Bayrampaşa, Beşiktaş, Beykoz, Beylikdüzü, Beyoğlu, Büyükçekmece, Çatalca, Çekmeköy, Esenler, Esenyurt, Eyüpsultan, Fatih, Gaziosmanpaşa, Güngören, Kadıköy, Kağıthane, Kartal, Küçükçekmece, Maltepe, Pendik, Sancaktepe, Sarıyer, Silivri, Sultanbeyli, Sultangazi, Şile, Şişli, Tuzla, Ümraniye, Üsküdar ve Zeytinburnu, Adana, Adıyaman, Afyonkarahisar, Ağrı, Amasya, Ankara, Antalya, Artvin, Aydın, Balıkesir, Bilecik, Bingöl, Bitlis, Bolu, Burdur, Bursa, Çanakkale, Çankır,ı Çorum, Denizli, Diyarbakır, Edirne, Elazığ, Erzincan, Erzurum, Eskişehir, Gaziantep, Giresun, Gümüşhane, Hakkari, Hatay, Isparta, Mersin, İstanbul, İzmir, Kars, Kastamonu, Kayseri, Kırklareli, Kırşehir, Kocaeli, Konya, Kütahya, Malatya, Manisa, Kahramanmaraş, Mardin, Muğla, Muş, Nevşehir, Niğde, Ordu, Rize, Sakarya, Samsun, Siirt, Sinop, Sivas, Tekirdağ, Tokat, Trabzon, Tunceli, Şanlıurfa, Uşak, Van, Yozgat, Zonguldak, Aksaray, Bayburt, Karaman, Kırıkkale, Batman, Şırnak, Bartın, Ardahan, Iğdır, Yalova, Karabük, Kilis, Osmaniye, Düzce, psikolog

Psikolog, öneri,Anadolu, yakası psikolog öneri, avrupa yakası psikolog, öneri, en iyi psikolog avrupa yakası, istanbul psikolog tavsiye, ücretsiz psikolog, istanbul psikolog fiyatları, psikolog ücretleri, istanbul psikolog, şişli psikolog, psikolog ücretleri, online terapi, psikolog fiyatları, pedagog, psikolog randevu, psikolog merkezi, psikolojik testler, online terapi, yetişkin terapi ,çocuk-ergen terapi, aile-çift terapi, hipnoz terapi, çocuk ergen, cinsel terapi, terspist, panik atak, özgüven, depresyon, ilişki problemi, travma, okb, vesvese, takıntı, obsesif kompalsif bozukluk, kişilik bozukluğu, paranoid, kişilik bozukluğu, narsizim, narsisizm, borderline, kişilik, bozukluğu, çekingen, anksiyete, kaygı, sosyal fobi, çekingenlik, kararsızlık, kapalı yer korkusu, klostrofobi, hassas bağırsak sendromu, erken boşalma, iktidarsızlık, erektil disfonksiyonel bozukluk, vajinismus, Adalar, Arnavutköy, Ataşehir, Avcılar, Bağcılar, Bahçelievler, Bakırköy, Başakşehir, Bayrampaşa, Beşiktaş, Beykoz, Beylikdüzü, Beyoğlu, Büyükçekmece, Çatalca, Çekmeköy, Esenler, Esenyurt, Eyüpsultan, Fatih, Gaziosmanpaşa, Güngören, Kadıköy, Kağıthane, Kartal, Küçükçekmece, Maltepe, Pendik, Sancaktepe, Sarıyer, Silivri, Sultanbeyli, Sultangazi, Şile, Şişli, Tuzla, Ümraniye, Üsküdar ve Zeytinburnu, Adana, Adıyaman, Afyonkarahisar, Ağrı, Amasya, Ankara, Antalya, Artvin, Aydın, Balıkesir, Bilecik, Bingöl, Bitlis, Bolu, Burdur, Bursa, Çanakkale, Çankır,ı Çorum, Denizli, Diyarbakır, Edirne, Elazığ, Erzincan, Erzurum, Eskişehir, Gaziantep, Giresun, Gümüşhane, Hakkari, Hatay, Isparta, Mersin, İstanbul, İzmir, Kars, Kastamonu, Kayseri, Kırklareli, Kırşehir, Kocaeli, Konya, Kütahya, Malatya, Manisa, Kahramanmaraş, Mardin, Muğla, Muş, Nevşehir, Niğde, Ordu, Rize, Sakarya, Samsun, Siirt, Sinop, Sivas, Tekirdağ, Tokat, Trabzon, Tunceli, Şanlıurfa, Uşak, Van, Yozgat, Zonguldak, Aksaray, Bayburt, Karaman, Kırıkkale, Batman, Şırnak, Bartın, Ardahan, Iğdır, Yalova, Karabük, Kilis, Osmaniye, Düzce, psikolog