Depresyon davranışlarımız, düşüncelerimiz ve duygularımız üzerinde olumsuz bir etkiye sahip rahatsızlık türüdür. Bu rahatsızlıktan muzdarip kişilerde genelde üzüntülü ruh hali, ilgi kaybı suçluk duygusu ve isteksizlik görülmektedir.
Farmakoterapi
Depresyon tedavisi için antidepresan ilaçlar tercih edilir. Bu ilaçların etki süresi ise 2-14 hafta arası değişiklik göstermektedir. Antidepresan ilaçlar birkaç kategoriye ayrılır.
Bunlar:
- SSRI ( Seçici Serotonin Geri Alım İnhibitörleri)
- SNRI (Serotonin ve Nörepinefrin Geri Alım İnhibitörleri)
- TCA (Trisiklik Antidepresanlar)
- MAOI (Monoamin Oksidaz İnhibitörleri)
- Yukarıda sayılan kategorilerin ticari anlamda markalaşan isimleriyse şunlardır:
- Prozac
- Zoloft
- Parnate
- Tofranil
Bilişsel Davranışçı Terapi
Bu modele göre depresyona sahip kişiler negatif şemalara ve bilişlere sahiptir. Terapist bu noktada hastaya depresyonun oluşmasına katkı sağlayan düşünce kalıplarını göstermeye yardımcı olur. Düşünce kalıpları belirlendikten sonra terapist hastayı güçlendirir ve çeşitli ödevlendirmelerde bulunur. Tüm bu süreçlerden sonra terapist “bilişsel yeniden yapılandırma” adımına geçer.
“Davranışsal aktivasyon tekniği de” tedavi için son derece önemlidir. Bu teknik kısacası kişiye keyifli olan aktiviteleri yapması konusunda cesaretlendirmeyi amaçlamaktadır.
Mindfulness (Farkındalık Temelli) Terapi
Burada depresyonu tetikleyen düşünce, duygu ve davranış kalıplarına bakılır. Düşünsel ruminasyonlar tespit edilerek düşüncelerin gerçekliği değerlendirilir. Kabul ve farkındalık temelli bir yaklaşım olan mindfulness, meditasyonlar aracılığıyla kişinin depresif özelliklerine dokunarak iyileştirmeyi amaçlar.
Psikodinamik Terapi
Bu yaklaşıma göre depresyon, bilinçdışı çatışmalardan kaynaklanan öfke ve intrapsişik örüntülerden dolayı oluşmaktadır. Terapist bu noktada hastanın çatışmalarını fark edebilmesine yardımcı olur. Bunun için “serbest çağrışım” tekniğinden yararlanır ve kendi yorumları aracılığıyla hastaya çatışmalarıyla ilgili içgörü kazandırmayı hedefler.
Kişilerarası Terapi
Terapist burada hastanın düşünce ve davranışsal örüntülerini geliştirmeyi, çeşitli sosyal becerileri kazandırmayı amaçlar. Bu yaklaşım depresif belirtilerle başa çıkma stratejileri kazandırması yönünden önemlidir.
Aile Terapisi
Burada depresyon hastasıyla beraber diğer aile üyelerinin yaklaşımları da terapiye dahil edilir. Aile desteğini ön planda tutan bir yaklaşımdır. Özellikle psikoeğitimler aracılığıyla aile üyelerine depresyon hastasına karşı nasıl bir ilişki içerisinde olması gerektiği anlatılır.
Psikolog Elifnur YEŞİLTAŞ
KAYNAKÇA
Başoğul, C., & Buldukoğlu, K. (2015). Depresif bozukluklarda psikososyal girişimler. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 7(1), 1-15.
Karamustafalıoğlu, O., & Yumrukçal, H. (2011). Depresyon ve anksiyete bozuklukları. Şişli Etfal Hastanesi Tıp Bülteni, 45(2), 65-74.
Kring, A., Johnson, S., Davison, G., Neale, J. (2019). Anormal Psikoloji (12. Baskı). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık
Mete, H. E. (2008). Kronik hastalık ve depresyon. Klinik Psikiyatri, 11(3), 3-18.