Şizofreni ve Psikotik Bozukluklar

Psikoz nedir?

Sanrıların ve içgörü yokluğunda belirgin varsanıların olduğu bir klinik tablodur.
Kişi gerçeklikten ciddi anlamda kopmuştur.
Dopamin regulasyonunda bozulma söz konusudur. [caption id="attachment_57604" align="alignright" width="750"] Şizofreni ve Psikotik Bozukluklar[/caption]

Şizofreni nedir?

Genç yaşta başlayan, kişinin insan ilişkilerinden ve gerçeklerden uzaklaşarak, kendine özgü bir içe-kapanım dünyasında yaşadığı; düşünce duyuş, ve davranışlarda önemli bozuklukların görüldüğü ağır bir ruhsal bozukluktur.
Şizofreni; yıkımla giden, genellikle kronikleşme eğilimi olan ve genellikle yaşam boyu devam eden bir beyin hastalığıdır.

Şizofreni ile psikozun farkı nedir?

Psikoz bir beyin hastalığı olabilir ya da olmayabilir.
Psikoz kalıcı ya da geçici olabilir.
Psikozun sebebi belli değilse ve yaşam boyu devam ediyorsa buna şizofreni diyoruz.

Klasik bir vaka örneği:

Emilio [40 / E]
Annesinde duyduğu öfke (bana insanların bağırsaklarından çıkanları yediriyor)
Konuşması ve tavırları çocukça ve abartılı kalça hareketleriyle yürüme
İlaçları 1 ay önce bırakıyor ve sesler duymaya başlıyor.
Spontane konuşması tutarsız ve sözcük seçimini seslere göre seçiyor.

Şizofreni Yapısının Kökeni

Alman psikiyatr Emil Kraepelin dementia praecox terimini getirdi.
Dementia praecox halüsinasyon, apati ve duyarsızlık, içe dönük davranışlar, düzenli çalışma yetersizliği anlamına gelmektedir.
Eugen Bleuler =>negatif belirtiler
Schneider =>pozitif belirtiler

epidemiyoloji

Başlangıcı genellikle 15-55 yaş arasındadır. [genellikle 25 yaş öncesi]
10 yaş öncesinde ve 60 yaş sonrasında başlangıç oldukça nadir.
Şizofreninin görülme sıklığı tüm dünyada %0.5 ile %1 oranındadır.
Kadın ve erkekte görülme oranı eşit; fakat, erkeklerde daha erken yaşta başlar.

Klinik Tablo

Pozitif Belirtiler
Sanrılar
Onlar
Dezorganize Konuşma
Dezorganize Davranış
Katatonik Belirtiler
Negatif Belirtiler
Sığlaşma'yı Etkiler
Aloji
Avolisyon
Anhedoni
Dikkat Bozukluğu
Sosyal İçe Çekilme
Emosyonel İçe Çekilme
Kendine Bakım Azalması

Pozitif Belirtiler

Sanrılar
Düşüncenin içeriğindeki bir bozukluktur. Aksinin doğruluğu kanıtlanmasına karşın, kişinin ısrarla savunduğu yanlış inançlar, inatçı fikirler.
Şizofreni hastalığında sanrı %70 civarında görülür.
İnancın derecesi, yaygınlığı, niteliği (bizaar), kişinin üzerindeki etkisi.
Sanrı Çeşitleri
Paranoyak Sanrılar:
- Perseküsyon (Kötülük Görme) Sanrılar: “Hepsi benim inadıma yapıyor, bana komplo kurmuşlar”
- Referans (Alınganlık) Sanrılar: “Radyoda benim hakkımda konuşuyorlar, bana laf atıyorlar”
Grandiyöz Sanrılar: “Peygamber olduğuna inanmak, mahalledeki tüm kızların kendisine aşık olduğuna inanmak”
Kontrol ya da Etkilenme Sanrılar: “Işınlarla beni kontrol ediyorlar”
Düşünce Sokulması: “Kafamın içine bana ait olmayan bilgiler sokuyorlar”
Düşünce Çalınması: “Zihnimden bana ait olan düşünceleri çalıyorlar”
Düşünce Yayılması: “Düşüncelerimi televizyondan tüm dünyaya yayıyorlar”
Nihilistik Sanrılar: “Ben yokum, ölmüşüm”
Yerdeğiştirme Sanrılar (Capgras Sendrom): “Annemin yerinde taklitçisi var, annem gerçek değil”
Kıskançlık Sanrılar (Othello Sendrom): “Elimde delil yok ama kesin eşim beni aldatıyor”
Erotomanik Sanrılar: “Johnny Depp bana aşık”
Somatik Sanrılar: “Elimde leke var [aslında elinde leke yoktur]”
Dinsel Sanrılar: “Allah bana bunları yaptırıyor”
Halüsinasyonlar
Yaşayan kişiye gerçek gibi görünen, ancak dış algısal bir uyarıcı olmadan gerçekleşen duyusal deneyim.
Halüsinasyon çeşitleri: işitsel, görsel, tat, koku, somatik.
Halüsinasyon Çeşitleri
İşitsel Halüsinasyonlar: En sık rastlanan varsanı. Şizofreni hastalarının %70’inde görülür.
Görsel Halüsinasyonlar: En sık görülen ikinci varsanı. Genellikle işitsel halüsinasyonlarla görülür.
Koku Halüsinasyonları: Nadir görülür. Organik sebeplere bakılmalı. Genellikle pis koku algıladıklarını söylerler.
Tat Halüsinasyonları: Çok nadir görülür. Metalik, asit vb gibi maddeleri algıladıklarını söylerler.
Somatik Halüsinasyonlar: Bedensel duyumlarla ilgili, vücudun içinde yer alan halüsinasyonlardır.
Dezorganize Konuşma
Düşünce biçimindeki bir bozukluğun dışa yansımasıdır.
Çağrışımda gevşeme ve neojelizm şizofreni hastalarında görülür.
Dezorganize Davranış
Kişinin garip ve uygunsuz davranışlar sergilemesi.
Yaz günü palto, atkı, eldiven ve şapka giymesi
Annesinin öldüğünü gülerek söylemesi
Katatoni
Kişinin garip ve uygun olmayan bir durumda uzun süre kalması.
Motor hareket bozukluğu.
Katatonik Stupor: Hareketlerde neredeyse durma noktasına varan bir yavaşlama.

Negatif Belirtiler

Aloji
Konuşma ve düşünce akıcılığında azalma.
Sözel iletişimde azalma.
Avolüsyon
Harekete geçmekle ilgili yetersizlik.
İrade ve itki kaybı.
Sığlaşma'yı Etkiler
Hem başkalarının duygu dışavurumlarını tanıma ve anlamada hem de duygularını göstermede yetersizlik.
Kişinin yüzünden bir şey anlaşılmaması.
Anhedoni
Negatif belirtilerde en sık görülen!
Kişinin olaylara ya da kişilerle olan ilişkilerinde ilgide azalma, zevk alamama.
Dikkat Bozukluğu
Dikkatin küçük ve büyük uyaranlarla kolayca dağılması ve dikkati toparlamada güçlük.
Asosyalite
Sosyal olarak ve emosyonel olarak içe çekilme söz konusu.
Kişi aile, karşı cins ve arkadaşları ile sosyal ilişkiye girmek için çaba sarf etmez.