Empati Nasıl Geliştirilir

Empati, kendini başkasının yerine koyma sanatıdır. Karşı tarafın hislerinin farkında olma ve bunu içselleştirme diye de adlandırabiliriz. Empati, deneyimle birlikte edinilebilir. Yeni doğan bebeğin birincil bakıcısıyla ilişki burada önem arz eder. Hepimizin belli bir yaşa kadar ben merkezci yönü baskındır, gelişimsel olarak geçtiğimiz bir süreçtir. 2-6 yaş arasını kapsayan bu dönem de çocuklar kendini dünyanın merkezinde görür, anne ve baba ona hizmet etmek için vardır veya her şey onun etrafında döndüğüne inanır. Örnek verecek olursak; çocukken arabaya bindiğimiz de bulutlara veya aya bakıp ‘ay ve bulut hep beni takip ediyor’ gibi bir tavır çocukların aslında ben merkezci yönünü belirtmede güzel bir örnek olabilir. Gelişimsel süreçleri göz önüne aldığımız da belli bir yaşa kadar kabul gördüğümüz bu ben merkezci tutum ilerleyen yaşlarda ise büyük problemlere neden olabilir. Ben merkezci yaklaşım, bireyin empati yeteneğine müdahale edebilir. Nörolojiksel açıdan ele alacak olursak; Anterior cingulate, beynin serebral korteks bölgesinde ve orta bölümünde yer alan empati aktivasyonun da önemli rol oynayan bir bölgedir. Ancak doğumdan sonra özellikle 0-3 yaş arasında gelişmekte olan beyin, empatik yeteneğinin temellerini atabilir. Birincil bakıcının çocuğuyla iletişimi sağ beyinin gelişmesinde önemlidir. Sağ beyin, duygusal süreçlerin düzenlenmesinde baskın olan kısımdır. Sol beyin ise daha çok mantıksal kısımlar da baskındır. Çocuğun bu dönemler aralığında ‘benlik’ algısı gelişmektedir. Benlik algısı olumlu olarak gelişirse; empati yeteneği, duyguların iletimi ve kendini değerli biri hissetme gibi olgular gelişebilir. / Empati Nasıl Geliştirilir Araştırmalar sonucu, empatinin kısmen doğuştan ve yaşamın ilk yıllarında gelişmiş olduğunu ortaya çıkarmıştır. Fakat insanoğlu gelişen bir varlıktır.  Empatiyi geliştirmek için birçok yol vardır. Öncelikle ebeveyne birçok sorumluluk düşmektedir. Model olmak önemli olabilir. İlk önce ebeveyn empatik ilişkinin nasıl kurulduğunu çocuğa göstermelidir. Örneğin çocuğunuzla beraber parka gittiğiniz de başka bir çocuğun kaydıraktan düştüğünü hayal edelim. Çocuğunuza ‘arkadaşa bakalım, yardım edelim’ gibi tutum sergileyerek onun da empati yönünü aktive etmiş olabilirsiniz.  Çocuğun duygularının aktarımına izin vermek gerekmektedir. Duygularını kontrol etmesinin ve farkında olması için-kızgınlık, öfke- gibi duyguların bile açığa çıkması ve belirtilmesi önemli olabilir. Çocuklukta bunu aşmak daha kolay olabilir, ancak yetişkinlikte de birçok adımla empati geliştirmenin üstesinden gelebiliriz. İlki, farklı deneyimlerle kendinize meydan okuyabilirsiniz. Sizi konfor alanınızdan dışarı çıkartacak, daha önce denememiş olduğunuz beceriler-yeni bir müzik aleti çalmak gibi- insanı alçak gönüllüye itebilir. Çünkü daha önce hâkim olunmayan ve aslında beceri ve yeteneğin dışına çıkılan alışılmadık bir şey deneyimlemek bireye mücadele gibi gelebilir. Bir diğeri ise, alışılmış çevrenin dışına çıkmak, yeni yerler görmek veya yeni insanlarla tanışmak bir başka adım olabilir. Arkadaşlarınızdan, ailenizden veya iş çevrenizden geri bildirim almak, bireyin kendisini öz kontrolünü sağlaması ve empati yeteneğin gelişmesi için önemli olabilir. Önyargıları incelemek farklı bir bakış açısı sağlayabilir. Çoğumuz empati yeteneğini geliştirmesini engelleyen önyargılara sahibizdir. Irk, cinsiyet, yaş birçok açıdan gizlediğimiz veya gizlemediğimiz pek çok önyargımız olabilir. Bunları öz değerlendirme yaparak incelemek gelişime fayda sağlayabilecek olan bir diğer olgu olabilir. Aynı zamanda düşüncelerinizi ve iletişim tarzınızı nasıl algıladıklarını daha iyi anlamanıza yardımcı olabilir. Merak duygusunu geliştirmek önemlidir. Etrafınızdaki insanlara sorular sorarak onlardan birçok tecrübe ve bilgi edinebiliriz. / Empati Nasıl Geliştirilir Kişisel olarak empati yeteneğimizi geliştirebileceğimiz birçok adımdan bahsettik. Eğer ki geri bildirim almazsak veya en doğruyu biz bildiğimizi zannedip karşı tarafın tecrübesinden yararlanmayı çok da önemsemezsek gene kendimizi ben merkezci döngü içinde bulabiliriz. Empati kavramı için başkalarının ne hissettiğini anlama sanatı diye bahsetmiştik. Her zaman herkesin ne hissettiğini anlamak mümkün olmayabilir. Ancak anlamaya çalışmak yani bunu denemek kişilerarası ilişkilerde fayda sağlayabilir. Diğer kişinin duygularıyla bağlantı kurmanın ve durumu daha iyi anlamanın bir yolunu bulmaya çalışmak gerekmektedir. / Empati Nasıl Geliştirilir

Sümeyye Toktaş