Ergenlik Dönemi Psikolojisi

Ergenlik dönemi herkesin yaşadığı gelişim dönemlerinden biridir. Kişinin çocukluk döneminden yetişkinlik dönemine bir geçiş dönemidir ve bu ifade genel olarak 13-22 yaş arasındaki dönem için kullanılır.  Başlangıç ve bitiş yaşı coğrafi koşullar, ırk, beslenme düzeni, fizyolojik nedenler gibi faktörlerden dolayı farklılık gösterir. Bu dönemde kişi fizyolojik ve duygusal açıdan birçok değişim yaşar.

Fizyolojik Değişimler:

Kadınlarda;

• Adet Görme
• Tüylenme
• Göğüs ve kalça büyümesi
• Hızlı kilo değişimi
• Boy uzaması

Erkeklerde;

• Sesin kalınlaşması
• Tüylenme
• Sakal ve bıyık çıkması
• Hızlı kilo değişimi
• Boy uzaması

Tüm bunlara ek olarak belirgin bir beyin gelişimi de eklenebilir. Bu gelişimle beraber ergenlik döneminde birey;

• Soyut kavramlar üzerine düşünebilir ve kullanabilir. Mecazi anlamlara çocukluk döneminden daha iyi hakim olur.
• Akıl yürütebilir, mantık kurabilir.
• Tek yönlü düşünceler aksine çok yönlü düşünebilir.
• Olasılıklar kurabilir. şişli psikolog

Duygusal Değişimler:

• Duyguları aşırı yoğun hissetme
• Aşık olma
• Heyecanlanma
• Duygusaldurumda hızlı değişmeler
• Tedirginlik
• Sürekli hayallere dalma
• Çekingenlik

Gelişim sürecinin yarattığı bu değişimlere ayak uydurmaya çalışan birey aynı zamanda ekonomik, kültürel, akran ve aile tutumları gibi çevresel birçok faktörden de etkilenir. Bu faktörlerin oluşturduğu olumlu veya olumsuz her türlü durum ergenin gelişiminde önemli bir rolü vardır. Bundan dolayı bireyin yaptığı her olumsuzluk ergenlik döneminde olduğu için böyledir diye düşünülmemelidir. Ergenlik dönemi zorluklarına karşı anlayış göstererek diğer etkiler de araştırılmalıdır. beşiktaş psikolog

Psikoloji Kuramlarında Ergenlik

Piaget’in Bilişsel Gelişim Kuramı

Piagetin soyut işlemler dönemi

Piagetin kuramında ergenlik dönemi Soyut İşlemler Dönemi olarak adlandırdığı bilişsel gelişimin son evresine denk gelir. Bu evre 11 yaş yani ergenlik dönemi ile başlar. Ergenler bu dönemle beraber düşüncelerini somut olanla sınırlı tutmaz. “Bu düşüncenin aklıma nereden geldiğini düşündüm?” gibi düşünmeler üzerine düşünmeye başlarlar. Karşılaşılan bir problem karşısında çocukluk dönemindeki gibi hemen başkasından yardım isteme, pes etme gibi davranışlar yerine planlar kurup olasılıkları düşünerek çözümler üretebilirler. Çocukluktaki deneme-yanılma yolu geride bırakılır. Soyut düşünmenin bir parçası olarak ideal olanın üzerine düşünmeye başlarlar. İdeal kendilik, ideal çevre, ideal aile düşünceleri ile gerçekte olanlar arasında bir karşılaştırma yaparlar. İdeal ve gerçek olan arasındaki farklar nedeniyle olumlu veya olumsuz sonuçlar çıkabilir. Örneğin kişi ideal kendiliği için daha çok çalışırken ideal ailesi olmadığından yakınabilir. Kendiliğin üzerine bu düşünüş benmerkezcilik

Kendiliğin üzerine bu düşünüş benmerkezcilik kavramını doğurur. Piaget’in ortaya attığı, işlem öncesi döneme ait bu kavram kişinin kendi görüşü ile başkasının görüşü arasındaki farkı anlayamamasıdır. Ergen benmerkezciliğinin ise iki önemli kısmı vardır. Bunlardan biri hayali seyirci kavramıdır. Bu kavram ergenin kendisi gibi başlarının da onunla ilgilendiğine dair algısıdır. Sanki bulunduğu yerler bir sahnedir. Kendisi de bu sahnede oyuncudur. Bundan dolayı çıkan sivilcenin herkes tarafından görüleceğine dair yoğun inançları vardır. Diğer kavram ise kişisel hikaye ergenin biricik ve yenilmez olduğu hisleridir. Benzersiz ve biricik olduğundan dolayı kimsenin onu anlayamadığından yakınır. Aynı zamanda başına hiçbir şey gelmezmiş gibi tehlikeli davranışlarda bulunabilir. online psikolog

Freud’un Psikoseksüel Gelişim Evreleri

12- 18 yaş aralığını kapsayan Genital Dönem ergenlik dönemine tekabül eder. Artık üremek mümkün hale gelen bu dönemde cinsel dürtüler artar. Bundan dolayı aileden uzaklaşılıp romantik ilişkiler kurulmak için başkalarıyla yakınlaşılır. Değişen durumlarla birlikte kimlik kazanmaya çalışılır. Ergen kimlik bunalımını çözemediği takdirde dışlanma korkusu yaşayabilir. Aile ile ilgili diğer dönemlerde yaşanan çatışmaların bu dönemde tekrar ortaya çıkabileceği bilinir. Çatışmalar çözülmezse ergen birey yetişkin davranışları gösteremeyebilir, insanlar ilişki kurmakta zorlanabilir. Bu dönemi sağlıklı bir şekilde geçiremeyen bireyler çok bağımlı veya bağımsız davranışlar sergileyebilir.

Erikson’a Göre Sekiz Yaşam Evresinde Kişilik Gelişimi

Kurama göre en kritik gelişim aşaması ergenliktir. Çünkü kişi kimlik kazanımı çabasındadır. Erikson’a göre erinlik yani genital olgunlaşmanın bir krize dönüşme ihtimali kimlik kazanımının krize dönüşmesinden daha azdır. Bundan dolayı bu kavram üzerine yoğunlaşmıştır. Kimliğe karşı kimlik karmaşası yaşanan bu dönemde karmaşanın sebepleri vardır. Bedensel değişimlerin de yer aldığı bu sebepler arasında soyut işlemlemenin getirisi olarak benlik üzerine düşünüş önemli bir rol oynar. Aynı zamanda bireyin çevresel koşulları da son derece etkilidir. Ergen birey bir yandan toplumun değerlerine göre kimlik oluşturabilme diğer yandan da kendi isteklerine göre kimlik oluşturabilme derdindedir. Çocukluk döneminde yaşadığı deneyimler de etkilidir. Akran veya aile değerlerine göre hareket eder. Bir diğerini reddetmiş olmanın verdiği suçlulukla da bir yandan savaşırlar. Tüm bunlar kimlik oluşumunun doğal ve sağlıklı bir sonucudur. Fakat tüm bu karmaşalardan kurtulamayan kişiler gelişimin erken dönemlerine gerileyebilir, yetişkin davranışlarını reddederek sorumluluk almaktan kaçınabilir ve sürekli düşünce değiştirebilirler.

Uzman Klinik Psikolog Yaren Meral Moral

Kaynakça

Çalıs, N. (2019). Ergenlik Döneminde Bulunan Öğrencilerin Aile İlişkilerinin Okul Yaşamına Yansımaları ve Okul Sosyal Hizmeti.

Kurt, D., Yıldız, E. (Ed.). (2019). Kişilik Kuramları. (4). Ankara: Pegem Yayınları

Koç, M. (2004). Gelişim psikolojisi açısından ergenlik dönemi ve genel özellikleri. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(17), 231-238.

Santrock, J. W. (2015). Yaşam boyu gelişim: Gelişim psikolojisi (G. Yüksel, çev.). Ankara: Nobel.

E