Okul Çağı Çocuklarında Akran Zorbalığının Duygusal Etkisi

Akran zorbalığı; aynı yaş grubundaki kişilerin tekrarlayıcı olarak birbirlerine karşı veya yalnızca bir kişinin, diğer bir kişi üzerinde fiziksel, sosyal ve duygusal olarak yıpratıcı bir davranışta bulunması olabilir. Arkadaşlık ilişkileri okul yaşamında önemli rol oynayabilir. Bazı durumlarda, okul çağı çocuklarının birbirlerine karşı yaptıkları fiziksel atakları, sözel şiddetleri çok öneme almadığımız olabilir. Araştırmalar sonucunda, her dört öğrenciden biri zorbalığa maruz kaldığını göstermektedir. Akran zorbalığının tekrarlayıcı ve şiddet süresinin göze alınması önemlidir. Peki, tam olarak hangi durumları akran zorbalığı olarak ele alabiliriz? İlk başta inceleyeceğimiz kısım; Sözel şiddettir. Kişinin; dış görünüşle alay edilmesi, küfür etmek, küçümseyici sözler söyleme, lakap takma bunlar sözel şiddet çeşitleri olabilir. Belki bizler için çok önemli sayılmayan söylemler bile, güç kullanılan çocukta; yalnızlık, çaresizlik hissine neden olabilir. Bir diğer şiddet türü ise, fiziksel şiddettir. Gözlemlenmesi daha kolay, sözel şiddette kıyasla daha çok duygusal yıpranmaya neden olabilen şiddet türüdür. Karşıdaki kişinin kasıtlı olarak canını yakmayı hedef alır. Dövme, itekleme, yaralama bazı durumlarda ölüme bile sebebiyet verebilecek olan davranışlardır. Bazen, oyun içerisine alınmayan, arkadaşları tarafından dışlanan belli gruplar olduğunda dâhil edilmeyen çocukları illaki gözlemlediğimiz olmuştur. Buna isim koymak gerekirse ‘sosyal şiddet’ diye adlandırabiliriz. Dördüncü ve son şiddet türü ise, cinsel şiddettir. Akran zorbalığında cinsel şiddet nasıl olur? hangi durumlar da endişe etmek gerekir? Öncelikle, cinsel şiddeti açıklayacak olursak; akranların birbirlerine karşı cinsel söylemler de bulunması, cinsel bölgelere dokunma, birbirlerinin üstünü çıkarmaya zorlama gibi davranışlar örnek verilebilir. [caption id="attachment_51639" align="alignleft" width="265"] Okul Çağı Çocuklarında Akran Zorbalığının Duygusal Etkisi[/caption] Neredeyse birçok çocuğun maruz kaldığı akran zorbalığı, birçok problemleri meydana getirebilir. Akran zorbalığına maruz kalan çocukların birçok şiddet türüyle ilişkili olabileceğini söylemiştik. Okul çağı çocuğu için akademik başarı, arkadaşlarının arasında ait hissetme gibi olgular önemli olabilir Zorbalığın birçok açıdan zarar verici etkisini belirtmiştik. Eğer ki psikolojik açıdan durumu ele alacaksak; akran zorbalığı, düşük benlik algısı, duygusal sıkıntı, endişe ve yalnızlık, okul korkusu, uyku problemleri ile ilişkili olabilir. Araştırmalar sonucunda, akran zorbalığına maruz kalan çocukların, akran zorbalığına maruz kalmayan çocuklara kıyasla düşük özsaygı, madde bağımlılığı, intihar düşüncesine sahip olma oranı daha fazla olduğu saptanmıştır. Okul başarısını etkileyen faktörlerin başlıca nedenlerinden biri belki de ‘dikkat eksikliğidir’. Birçok ebeveyn çocuğunun  dikkat eksikliğine sahip olduğundan, dersine odaklanamadığından bahsederek psikolojik destek almaya çalışmaktadır. Temel de yatan nedeni iyi belirlemek bu bağlamda çok önemli olacaktır. Ders içinde uygunsuz davranışlar, okula gitmek istememe gibi davranışlar akran zorbalığının sonucu olarak ilişkilendirilebilir. Bazen öğretmenler, ebeveynleri ‘çocuğunuz sınıf içinde uygunsuz davranışlar sergiledi, dikkatini toplayamıyor’ diyerek, okula çağırdığı veya çocuğu şikâyet ettiği olabiliyor. Öğretmenlerin, çocukları iyi bir şekilde gözlemleyerek, aileye geri dönüş sağlamalıdır. Okul çağı çocuğunun zorbalığa maruz kaldığını saptamak belli aşamalarda gerçekleşebilir. Öncelikle, bu durumdan şüpheleniliyorsa iyi bir gözlemci olmak önemli rol oynayacaktır. Çocuğun duygusal değişimlerini, okul hayatından bahsetmeyi reddetmesi, arkadaşlarından bahsetmemesi ve arkadaşının olmaması, okula gitmek istememesi uyku düzeninde gözlemlenen değişiklikler-uyumak istememesi, kötü rüyalar görerek uyanması- , vücudunda herhangi bir morlukların varlığı bunlar zorbalığı belirtileri olabilir. Ebeveyn önceki bahsettiğimiz durumları gözlemlediği taktirde, çocukla iletişim kurması gerekmektedir. Suçlayıcı tavırlardan kaçınılmalı ve okula gitmesi için ısrarcı olmak yerine, zorbalığa nasıl maruz kaldığını sorarak destekleyici bir tutum sergilemelidir. Ebeveynler, çocukları aktivitelere yönlendirerek farklı arkadaş gruplarına dahil edebilir. Özellikle takım sporları desteklemek önemli olabilir. Öğretmenler akran zorbalığına maruz kalan çocukları, okuldaki psikolojik danışmana yönlendirerek, psikolojik destek almasını sağlamalıdır. Bu bağlamda ebeveyn ve öğretmenlere büyük sorumluluklar yüklenmektedir. Okul çağı çocuğunu iyi gözlemleyerek, zorbalığa maruz kalan çocuğu anlamaya çalışmaya odaklanılabilir. Sümeyye TOKTAŞ