Hiç kendinizi kot almak için gittiğiniz alışveriş merkezinde sayısız modelden hangisini almanız gerektiğini düşünürken buldunuz mu? Aldıktan sonra aslında diğer kalıp kot daha iyiydi diye düşündünüz mü? Ya da yemek yemek için bir sürü seçenek arasından nereden sipariş vereceğinizi, Netflix hesabınızda sayısız film içinden en iyisini ararken buldunuz mu? Bunları hemen hemen hepimiz yaşamışızdır. Yaşadığımız her alanda bir seçenekler silsilesi var olup gidiyor. Dünya düzeni modern insanı seçmekte özgür olduğunu hissettirmek için sayısız seçenekle baş başa bırakıyor. Peki bu seçeneklerin bolluğu bizi daha mı çok tatmin ediyor? Yoksa seçenekler dünyasında hangisini seçeceğini bilemeyen insanı şüpheye, suçluluğa mı düşürüyor?

   Amerikalı Sosyal psikolog Barry Schwartz’ın seçim paradoksu (bolluk paradoksu) teorisine göre, kapitalist sistem, modern dünyayı bir sömürme biçimi olarak insanları ne kadar fazla seçeneğe sahip olurlarsa daha fazla özgürlüğe sahip olurlar anlayışıyla ve daha fazla özgürlük daha fazla refah getirir anlayışını aşıladığını tespit etmiştir. Schwartz’ın teorisine göre, bu bir yanılsamadır çünkü kişi ne kadar çok seçeneğe sahipse karar vermekte zorlanmaktadır. Modern insan bu kadar seçeneğe sahip olmasının kişiyi daha fazla özgürleştirdiğini zannetse de aslında hayatının daha kısıtlandığını Schwartz teorisinde savunmaktadır. Bu yüzden, hayatın her alanında seçim yapma özgürlüğümüz bir yerden sonra seçim yapma zorunluluğu anlamına geliyor. Seçim patlaması içerisinde insanların daha mutlu ve huzurlu hissedeceği yanılsaması ise hangi seçeneği seçmeliyim kaygısına ve stresine evriliyor. O yüzdende, modern toplum insanı az gelişmiş ülkelere göre daha fazla depresyona girme ve intihar etme eğiliminde bulunuyor.

  Schwartz’ın fırsat maliyeti dediği kavramı anlamak teoriyi anlamak açısından oldukça önemlidir. Fırsat maliyeti, şeylerin değerinin ne ile kıyaslandığına göre değişmesidir. Değerlendirdiğiniz birçok seçenek alternatifleri varsa geri çevirdiğiniz alternatiflerin çekici taraflarını hayal etmek, kendi seçimimizle daha az temas etmemize ve daha az tatmin olmamıza sebebiyet veriyor. Örneğin, kazak almak istiyorsunuz. Alışveriş merkezine gittiğinizde sayısız kazak arasından hangi kazağı alacağınıza karar verene kadar denemeniz gerekiyor. Denerken kimi kazakları eleyebiliyorsunuz kimi kazakları beğenmenize rağmen içinden seçmeniz gerekiyor. Seçtiğiniz bir kazakla eve dönüyorsunuz ve evde internette başka bir kazak görüp aldığınızdan daha güzel olduğunu hayal ediyorsunuz.Sonuç olarak, fırsat maliyeti, seçimimiz mükemmel olsa dahi beklentimiz daha yüksek olacağı için bizi andan ve seçimimizin keyfini çıkarmaktan çalmaktadır.

  Bunlara ek olarak, tek bir seçenek içinde pek bir beklentimiz olmaz fakat seçeneklerin sayısı arttıkça beklentimizde yükselir bu da sahip olduğumuzla beklentimizi karşılaştırmaya bizi iter. Ve kişinin sahip olduğu beklediğine kıyasla hayal kırıklığına uğratır. Bunun sonucunda, sadece “en mükemmel” ile tatmin olan “maximizerlar” ortaya çıkmaktadır. Bu durumda Schwartz’a göre, bir maximizer aklından “bu doğru seçim miydi?” “ya diğer seçeneği seçseydim nasıl olurdu?” gibi düşünürken bir “satisficer” sahip olduğuyla kalabilecektir. Bu yüzden, bir maximizer’ın pişman hissetme problemi bir satisficer’a göre daha çok mutsuzluk yaratacaktır. Çünkü, bir maximizer en mükemmeli ararken satificer için yeterli olacaktır. Sonuç olarak, pişmanlık hissetmek, beklentiyi yüksek tutmak, kıyas yapmak ve mükemmeli aramak insanın psikolojisini derinden etkileyecektir.

  Son olarak,  Schwartz seçimlerimizle ilgili beş önemli ders sunmaktadır.

Bunlar;
1.Seçim özgürlüğümüzün farkına varıp gönüllü kısıtlamaları benimseyin.
2.En iyisini aramak yerine “yeterince iyiye” olanı arayın.
3.Kararların sonuçlarıyla ilgili beklentilerinizi azaltın.
4.Verdiğiniz kararlar geri döndürülemez olsaydı daha iyi olurdu.
5.Etrafınızdakilerin ne yaptığına daha az önem verin.

Psikolog Aleyna ER

Kaynakça
  Schwartz, B., (2016) Paradox of Choice (Çev: Sinem Koytak)
Retrieved from: https://kemalsayar.com/insana-dair/-secme-paradoksu#:~:text=%C3%87evremiz%20%C3%BCzerinde%20kontrol%20sahibi%20olmak,da%20%C3%A7aresizlik%20duygusundan%20kurtulmam%C4%B1z%C4%B1%20sa%C4%9Flar.

  Schwartz, B., (2014) The Paradox of Choice - Why More is Less, Retrieved from: https://static1.squarespace.com/static/5df3bc9a62ff3e45ae9d2b06/t/5e384fcdf7bd6b4910e2cc17/1580748751460/Paradox+of+Choice.Schwartz.EBS.pdf

Psikolog, öneri,Anadolu, yakası psikolog öneri, avrupa yakası psikolog, öneri, en iyi psikolog avrupa yakası, istanbul psikolog tavsiye, ücretsiz psikolog, istanbul psikolog fiyatları, psikolog ücretleri, istanbul psikolog, şişli psikolog, psikolog ücretleri, online terapi, psikolog fiyatları, pedagog, psikolog randevu, psikolog merkezi, psikolojik testler, online terapi, yetişkin terapi ,çocuk-ergen terapi, aile-çift terapi, hipnoz terapi, çocuk ergen, cinsel terapi, terspist, panik atak, özgüven, depresyon, ilişki problemi, travma, okb, vesvese, takıntı, obsesif kompalsif bozukluk, kişilik bozukluğu, paranoid, kişilik bozukluğu, narsizim, narsisizm, borderline, kişilik, bozukluğu, çekingen, anksiyete, kaygı, sosyal fobi, çekingenlik, kararsızlık, kapalı yer korkusu, klostrofobi, hassas bağırsak sendromu, erken boşalma, iktidarsızlık,erektil disfonksiyonel bozukluk, vajinismus, Adalar, Arnavutköy, Ataşehir, Avcılar, Bağcılar, Bahçelievler, Bakırköy, Başakşehir, Bayrampaşa, Beşiktaş, Beykoz, Beylikdüzü, Beyoğlu, Büyükçekmece, Çatalca, Çekmeköy, Esenler, Esenyurt, Eyüpsultan, Fatih, Gaziosmanpaşa, Güngören, Kadıköy, Kağıthane, Kartal, Küçükçekmece, Maltepe, Pendik, Sancaktepe, Sarıyer, Silivri, Sultanbeyli, Sultangazi, Şile, Şişli, Tuzla, Ümraniye, Üsküdar ve Zeytinburnu, Adana, Adıyaman, Afyonkarahisar, Ağrı, Amasya, Ankara, Antalya, Artvin, Aydın, Balıkesir, Bilecik, Bingöl, Bitlis, Bolu, Burdur, Bursa, Çanakkale, Çankır,ı Çorum, Denizli, Diyarbakır, Edirne, Elazığ, Erzincan, Erzurum, Eskişehir, Gaziantep, Giresun, Gümüşhane, Hakkari, Hatay, Isparta, Mersin, İstanbul, İzmir, Kars, Kastamonu, Kayseri, Kırklareli, Kırşehir, Kocaeli, Konya, Kütahya, Malatya, Manisa,Kahramanmaraş, Mardin, Muğla, Muş, Nevşehir, Niğde, Ordu, Rize, Sakarya, Samsun, Siirt, Sinop, Sivas, Tekirdağ, Tokat, Trabzon, Tunceli, Şanlıurfa, Uşak, Van, Yozgat, Zonguldak, Aksaray, Bayburt, Karaman, Kırıkkale, Batman, Şırnak, Bartın, Ardahan, Iğdır, Yalova, Karabük, Kilis, Osmaniye, Düzce, psikolog

Psikolog, öneri,Anadolu, yakası psikolog öneri, avrupa yakası psikolog, öneri, en iyi psikolog avrupa yakası, istanbul psikolog tavsiye, ücretsiz psikolog, istanbul psikolog fiyatları, psikolog ücretleri, istanbul psikolog, şişli psikolog, psikolog ücretleri, online terapi, psikolog fiyatları, pedagog, psikolog randevu, psikolog merkezi, psikolojik testler, online terapi, yetişkin terapi ,çocuk-ergen terapi, aile-çift terapi, hipnoz terapi, çocuk ergen, cinsel terapi, terspist, panik atak, özgüven, depresyon, ilişki problemi, travma, okb, vesvese, takıntı, obsesif kompalsif bozukluk, kişilik bozukluğu, paranoid, kişilik bozukluğu, narsizim, narsisizm, borderline, kişilik, bozukluğu, çekingen, anksiyete, kaygı, sosyal fobi, çekingenlik, kararsızlık, kapalı yer korkusu, klostrofobi, hassas bağırsak sendromu, erken boşalma, iktidarsızlık,erektil disfonksiyonel bozukluk, vajinismus, Adalar, Arnavutköy, Ataşehir, Avcılar, Bağcılar, Bahçelievler, Bakırköy, Başakşehir, Bayrampaşa, Beşiktaş, Beykoz, Beylikdüzü, Beyoğlu, Büyükçekmece, Çatalca, Çekmeköy, Esenler, Esenyurt, Eyüpsultan, Fatih, Gaziosmanpaşa, Güngören, Kadıköy, Kağıthane, Kartal, Küçükçekmece, Maltepe, Pendik, Sancaktepe, Sarıyer, Silivri, Sultanbeyli, Sultangazi, Şile, Şişli, Tuzla, Ümraniye, Üsküdar ve Zeytinburnu, Adana, Adıyaman, Afyonkarahisar, Ağrı, Amasya, Ankara, Antalya, Artvin, Aydın, Balıkesir, Bilecik, Bingöl, Bitlis, Bolu, Burdur, Bursa, Çanakkale, Çankır,ı Çorum, Denizli, Diyarbakır, Edirne, Elazığ, Erzincan, Erzurum, Eskişehir, Gaziantep, Giresun, Gümüşhane, Hakkari, Hatay, Isparta, Mersin, İstanbul, İzmir, Kars, Kastamonu, Kayseri, Kırklareli, Kırşehir, Kocaeli, Konya, Kütahya, Malatya, Manisa,Kahramanmaraş, Mardin, Muğla, Muş, Nevşehir, Niğde, Ordu, Rize, Sakarya, Samsun, Siirt, Sinop, Sivas, Tekirdağ, Tokat, Trabzon, Tunceli, Şanlıurfa, Uşak, Van, Yozgat, Zonguldak, Aksaray, Bayburt, Karaman, Kırıkkale, Batman, Şırnak, Bartın, Ardahan, Iğdır, Yalova, Karabük, Kilis, Osmaniye, Düzce, psikolog