Belirsizliğe Tahammülsüzlük

Hayat ile ilgili hepimizin ortak olarak bildiği bir gerçek var. Bu gerçek hepimizin hayatımızdan ne olabileceğinin tam olarak bilemeyeceğimizdir. Bu yüzden hepimiz gelecekte karışılabileceğimiz sorunları ve engelleri bilmemek ile ilgili belli bir düzeyde kaygılanırız. Belirsizliğe tahammülsüzlük ise psikolojik bir alerji gibi tanımlanabilir. Hepimiz belirsizlikten kaygılandırsa da belirsizliğe tahammülsüzlüğü olan kişiler aşırı  kaygıya yönelik tepkiler verir.

Belirsizliğe tahammülsüzlük  belirsizlik ve etkilerine yönelik yanlış inançlar ve bu inançlardan ötürü belirsiz durumlara ve olaylara karşı duygusal, davranışsal ve bilişsel olarak olumsuz tepki verme eğilimidir. Belirsizliğe tahammülsüzlüğü yüksek bireyler belirsiz durumlar karşısında gerçekleşmesi düşük olan rahatsız edici  sonuçları  felaketleştirirler. Bu sonuçlara yönelik olarak kontrol etmekte güçlük duydukları bir kaygı yaşarlar. Bu kaygıya bağlı olarak çeşitli sıkıntılar yaşayarak belirsiz durumlardan kaçınmaya çalışırlar. Belirsizliğe tahammülsüzlük bireyin belirsizliği tehdit edici olarak ve kaçınılması gereken bir durum olarak değerlendirilmesine neden bilişsel bir hata olarak tanımlanır.

Belirsizliğe tahammülsüzlük dört alt boyutta oluşmaktadır.

Bu anlamda belirsizliğe tahammülsüzlük  bilişler, inançlar, duygular ve davranışları içeren genel bir kavramdır. Geleceği bilme üzerine kurulu olan öngörülebilirlik arzusu bireyi belirsizi durumu öngörmesini sağlayacak davranışları yapmaya yönelik motivasyon sağlarken, belirsizlik felci ise, belirsizlikle karşısında takılıp kalma ve hareket edememeye açıklamaktadır.

Belirsizliğe tahammülsüzlük bireyde depresyon, kaygı problemleri gibi çeşitli psikolojik sorunlarla bağdaştırılmıştır .Belirsizliğe tahammülsüzlüğün farklı boyutları çeşitli psikolojik sorunlarla ilişkilendirilebilir. öngörülebilirlik arzusunun (bilişsel bileşen) YAB (yani endişe) ve OKB semptomları ile ilişkili olduğunu; belirsizlik felcinin (davranışsal bileşen) ise panik /agorafobi, sosyal anksiyete ve depresyon belirtileri ile ilişkili olduğu göstermişlerdir.

Bir başka ayrım ise belirsizliğe tahammülsüzlüğün yapısal ve duruma özgü olabileceğinin yönündedir. Genel kaygı bozukluğu ve obsesif kompulsif bozukluğu  olan kişilerin genel olarak belirsiz durumları aşırı kaygı duymakta ve kontrol etme eğilimi görülmektedir. Bu sorunları  yaşayan kişilerin yapısal olarak belirsizliğe tahammülsüzlüklerinin olduğunu bu yüzden genel olarak belirsiz durumlardan kaygılandıklarının altını çizmişlerdir. Aynı şekilde bu belirsizliğe olumsuz algılanmak depresyon ile ilişkili görülmektedir.

Spesifik Kaygı bozukluklarının özelinde bakıldığında  belirli koşullara yönelik olarak  belirsizliğe yol açan durumları kontrol etme veya kaçınma eğilimi görülmektedir. Örneğin sosyal kaygı bozukluğu yaşayan bir kişi  etkileşime geçebileceği diğerlerin kendileri hakkında belirsiz değerlendirmelerinin olumsuz olmasından endişelenerek sosyal etkileşime girmekten kaçınır. Ya da panik bozukluğu olan kişiler belirsiz vücut işaretlerini kalp krizi gibi ciddi fiziki bir hastalığından kaynaklandığını düşünerek durumu kontrol altına almak adına bir doktora başvurabilir.

Her iki açıdan da bakıldığında belirsizliğe tahammülsüzlük bireyin çeşitli psikolojik sorunları bir arada yaşama olasılığını artıran bir eğilimdir.

Belirsizliğe tahammülsüzlük psikolojik sorunların dışında bireyin hayatına farklı yönden olumsuz sonuçlar katmaktadır. Belirsizliğe tahammülsüzlüğü yüksek bireyler karar vermekte zorlanmakta, verdiği kararlarda sonuçları daha olumsuz olsa da kısa sürede sonuçları görebilecekleri seçenekleri tercih etmektedir. Bununla birlikte belirsizliği tahammülsüzlük yükseldikçe bireyde savaş ya da kaç tepkileri çıkma olasılığı artmaktadır. Genel olarak belirsizliğe tahammülsüzlüğün bireyin stres ve sıkıntısını artırarak  iyi oluşunu düşürmektedir.

Psikolog Gözde DEMİR

Kaynakça

Yığman F., ve Fidan, S. (2021). Transdiagnostik Faktör Olarak Belirsizliğe Tahammülsüzlük. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 13(3), 573-587.https://doi.org/10.18863/pgy.827416

Boswell J.F, Thompson-Hollands J., Farchione T.J., Barlow DH. (2013) Intolerance of uncertainty: a common factor in the treatment of emotional disorders. J Clin Psychol.  Jun;69(6):630-45. doi: 10.1002/jclp.21965.

Belirsizliğe Tahammülsüzlük,depresyon,kaygı bozukluğu,

Belirsizliğe Tahammülsüzlük,depresyon,kaygı bozukluğu,

Belirsizliğe Tahammülsüzlük,depresyon,kaygı bozukluğu,

Belirsizliğe Tahammülsüzlük,depresyon,kaygı bozukluğu,

Belirsizliğe Tahammülsüzlük,depresyon,kaygı bozukluğu,

Psikolog, öneri,Anadolu, yakası psikolog öneri, avrupa yakası psikolog, öneri, en iyi psikolog avrupa yakası, istanbul psikolog tavsiye, ücretsiz psikolog, istanbul psikolog fiyatları, psikolog ücretleri, istanbul psikolog, şişli psikolog, psikolog ücretleri, online terapi, psikolog fiyatları, pedagog, psikolog randevu, psikolog merkezi, psikolojik testler, online terapi, yetişkin terapi ,çocuk-ergen terapi, aile-çift terapi, hipnoz terapi, çocuk ergen, cinsel terapi, terspist, panik atak, özgüven, depresyon, ilişki problemi, travma, okb, vesvese, takıntı, obsesif kompalsif bozukluk, kişilik bozukluğu, paranoid, kişilik bozukluğu, narsizim, narsisizm, borderline, kişilik, bozukluğu, çekingen, anksiyete, kaygı, sosyal fobi, çekingenlik, kararsızlık, kapalı yer korkusu, klostrofobi, hassas bağırsak sendromu, erken boşalma, iktidarsızlık, erektil disfonksiyonel bozukluk, vajinismus, Adalar, Arnavutköy, Ataşehir, Avcılar, Bağcılar, Bahçelievler, Bakırköy, Başakşehir, Bayrampaşa, Beşiktaş, Beykoz, Beylikdüzü, Beyoğlu, Büyükçekmece, Çatalca, Çekmeköy, Esenler, Esenyurt, Eyüpsultan, Fatih, Gaziosmanpaşa, Güngören, Kadıköy, Kağıthane, Kartal, Küçükçekmece, Maltepe, Pendik, Sancaktepe, Sarıyer, Silivri, Sultanbeyli, Sultangazi, Şile, Şişli, Tuzla, Ümraniye, Üsküdar ve Zeytinburnu, Adana, Adıyaman, Afyonkarahisar, Ağrı, Amasya, Ankara, Antalya, Artvin, Aydın, Balıkesir, Bilecik, Bingöl, Bitlis, Bolu, Burdur, Bursa, Çanakkale, Çankır,ı Çorum, Denizli, Diyarbakır, Edirne, Elazığ, Erzincan, Erzurum, Eskişehir, Gaziantep, Giresun, Gümüşhane, Hakkari, Hatay, Isparta, Mersin, İstanbul, İzmir, Kars, Kastamonu, Kayseri, Kırklareli, Kırşehir, Kocaeli, Konya, Kütahya, Malatya, Manisa, Kahramanmaraş, Mardin, Muğla, Muş, Nevşehir, Niğde, Ordu, Rize, Sakarya, Samsun, Siirt, Sinop, Sivas, Tekirdağ, Tokat, Trabzon, Tunceli, Şanlıurfa, Uşak, Van, Yozgat, Zonguldak, Aksaray, Bayburt, Karaman, Kırıkkale, Batman, Şırnak, Bartın, Ardahan, Iğdır, Yalova, Karabük, Kilis, Osmaniye, Düzce, psikolog,psikolog ekşi,kadın psikolog,ünlü psikolog,en başarılı psikolog,tesettürlü psikologPsikolog, öneri,Anadolu, yakası psikolog öneri, avrupa yakası psikolog, öneri, en iyi psikolog avrupa yakası, istanbul psikolog tavsiye, ücretsiz psikolog, istanbul psikolog fiyatları, psikolog ücretleri, istanbul psikolog, şişli psikolog, psikolog ücretleri, online terapi, psikolog fiyatları, pedagog, psikolog randevu, psikolog merkezi, psikolojik testler, online terapi, yetişkin terapi ,çocuk-ergen terapi, aile-çift terapi, hipnoz terapi, çocuk ergen, cinsel terapi, terspist, panik atak, özgüven, depresyon, ilişki problemi, travma, okb, vesvese, takıntı, obsesif kompalsif bozukluk, kişilik bozukluğu, paranoid, kişilik bozukluğu, narsizim, narsisizm, borderline, kişilik, bozukluğu, çekingen, anksiyete, kaygı, sosyal fobi, çekingenlik, kararsızlık, kapalı yer korkusu, klostrofobi, hassas bağırsak sendromu, erken boşalma, iktidarsızlık, erektil disfonksiyonel bozukluk, vajinismus, Adalar, Arnavutköy, Ataşehir, Avcılar, Bağcılar, Bahçelievler, Bakırköy, Başakşehir, Bayrampaşa, Beşiktaş, Beykoz, Beylikdüzü, Beyoğlu, Büyükçekmece, Çatalca, Çekmeköy, Esenler, Esenyurt, Eyüpsultan, Fatih, Gaziosmanpaşa, Güngören, Kadıköy, Kağıthane, Kartal, Küçükçekmece, Maltepe, Pendik, Sancaktepe, Sarıyer, Silivri, Sultanbeyli, Sultangazi, Şile, Şişli, Tuzla, Ümraniye, Üsküdar ve Zeytinburnu, Adana, Adıyaman, Afyonkarahisar, Ağrı, Amasya, Ankara, Antalya, Artvin, Aydın, Balıkesir, Bilecik, Bingöl, Bitlis, Bolu, Burdur, Bursa, Çanakkale, Çankır,ı Çorum, Denizli, Diyarbakır, Edirne, Elazığ, Erzincan, Erzurum, Eskişehir, Gaziantep, Giresun, Gümüşhane, Hakkari, Hatay, Isparta, Mersin, İstanbul, İzmir, Kars, Kastamonu, Kayseri, Kırklareli, Kırşehir, Kocaeli, Konya, Kütahya, Malatya, Manisa, Kahramanmaraş, Mardin, Muğla, Muş, Nevşehir, Niğde, Ordu, Rize, Sakarya, Samsun, Siirt, Sinop, Sivas, Tekirdağ, Tokat, Trabzon, Tunceli, Şanlıurfa, Uşak, Van, Yozgat, Zonguldak, Aksaray, Bayburt, Karaman, Kırıkkale, Batman, Şırnak, Bartın, Ardahan, Iğdır, Yalova, Karabük, Kilis, Osmaniye, Düzce, psikolog,psikolog ekşi,kadın psikolog,ünlü psikolog,en başarılı psikolog,tesettürlü psikolog