Sosyal Fobik Olabilir miyim?

Sosyal Fobik Olabilir miyim / Bu yazıya kaygının tanımını yaparak giriş yapmak istiyorum. Kaygı nedir diye baktığımızda, kaygı; gelecekle ilgili olan endişelerimizdir diyebiliriz. Gelecekte ortaya çıkabilecek tehlikelere karşı her bireyin belirli konular ile alakalı kaygıları bulunmaktadır. Bu performans kaygısı, sınav kaygısı gibi konularda da olabilir. Burada önemli nokta kaygıyı hangi düzeyde yaşadığımızdır. Eğer hissettiğimiz kaygı az ve orta seviyede ise hissedilen bu kaygı bizim performansımızı artırabilir, sınav için motivasyonumuzu artırabilir, daha fazla çalışmamızı kamçılayabilir. Fakat hissettiğimiz kaygı şiddetli ve kronik ise bu bizim performansımızı, hayatımızı olumsuz yönde etkileyecektir ve bir süre sonra işlevselliğimizi bozacaktır. Bu noktada öncelikle kendimizdeki kaygı düzeyinin farkında olmamız gerekir. / Sosyal Fobik Olabilir miyim Peki yaşadığımız kaygı ve sosyal fobide de yetiştirilme biçimimizin, toplum görüşlerinin az da olsa etkisi olduğunu söyleyebilir miyiz? Günümüzde kız çocukları için ne kadar da hanım hanımcık, uslu bir kız; erkek çocukları içinse ne kadar beyefendi bir çocuk ifadelerini sık sık duyuyoruz. Böyle yetişen ve adlandırılan çocukların ileride sosyal fobiye sahip olma ihtimalleri olabilir mi? Sosyal fobi konusuna gelecek olursak öncelikle sosyal fobinin ne olduğuna bir bakalım. Sosyal fobinin temel özelliği başkaları tarafından izlenme olasılığı olan ortamlarda kişinin korku, anksiyete, panik gibi duygular yaşamasıdır. Kişi toplum önünde performans sergilemekten kaçınır. Gülünç ya da utanç verici bir duruma düşeceğine inandığı için ya çok panikler ve panik atak semptomları yaşayabilir ya da bu ortamdan kaçınmak için bazı kaçma, kaçınma davranışları sergileyebilir. Aslında kişi yaşadığı sıkıntıyı anlık olarak azalttığı hatta engellediği için kaçma, kaçınma ve güvenlik sağlama davranışlarını kendine strateji ediniyor ve böylece kişi kısır bir döngü içine giriyor ve sergilediği fobik kaçınma davranışlarını pekiştirmiş oluyor. Böylece kişide öğrenme gerçekleşmiyor ve kişi bu yaşadığı sıkıntıyla ve belki de ataklarla boğuşuyor. / Sosyal Fobik Olabilir miyim Yukarıda bahsettiğim gibi kişi toplum önünde performans sergilemesi gerektiğinde ya da kalabalık ortamlara girmesi gerektiğinde herkesin onu izlediğini, onun aptal gibi gözüktüğünü düşündüğünü düşünüyor. Peki kişi, etrafındaki insanları gözlemleyip mi onların kendisini izlediğini ve kendisi hakkında olumsuz düşüncelere sahip olunduğunu düşünüyor? Hayır, tam tersi. Aslında kişinin dikkati o kadar kendi içine dönük ve kişi o kadar kendi hakkında olumsuz düşüncelere sahip olunduğuna odaklanmış şekilde ki asla kafasını kaldırıp insanların ona nasıl baktığına ya da ona gerçekten bakıp bakmadığına odaklanmıyor. Yani kişi dikkatini kendi içinden alıp dışarıya yöneltse, belki de insanların onu izlemediğini, kötü kötü bakmadıklarını, hatta kişi sunum yapıyorsa mesela, belli bir kısım dinleyicinin onun söylediklerini kafa sallayarak onayladığını bile fark edebilir. [caption id="attachment_58642" align="alignright" width="640"] Sosyal Fobik Olabilir miyim[/caption] Üstelik kişi sürekli izlendiğini düşündüğü için yaptığı kaçma, kaçınma ve güvenlik sağlama davranışlarından dolayı kendisini komik duruma düşürebiliyor ve bu da kişinin olumsuz düşüncelerini doğrulamış oluyor. Örnek vermek gerekirse, kişi bir partiye davetli ve bu partiye katılacak olmak ona sıkıntı veriyor. Kişi partiye katıldığında kalabalık ortama sürekli arkasını dönüyor, kimseyle konuşmamaya göz göze gelmemeye çalışıyor ve bir zaman sonra yaptığı bu davranışlardan dolayı dikkat çekiyor ve başkaları bu sebeple belki de kişiyi izlemeye başlıyor. Bu kaçma, kaçınma davranışları da kişinin kendiyle ilgili olumsuz düşüncelerini doğrulamış oluyor. / Sosyal Fobik Olabilir miyim Aslına bakıldığında sosyal fobi bir kişilik özelliğiymiş, kişinin mizacı bu şekildeymiş gibi anlaşılabileceğinden dolayı sosyal fobi tanısı çoğu zaman konamaz ya da geç konur. Sosyal fobinin günümüzde her 10 kişiden birinde görüldüğü ileri sürülmektedir. Kişide sosyal fobi olduğu ne kadar çabuk anlaşılırsa o kadar iyi olur çünkü sosyal fobinin zamanla kendiliğinden düzelme olasılığı oldukça azdır ve uzun sürmektedir. Buna ek olarak kişinin işlevselliğini her geçen gün daha fazla etkileyebilmektedir. Bu sebeplerle kişi kendinde böyle özellikler tespit ettiğinde yardım alabilir, işlevselliğini ve yaşam kalitesini artırabilir. / Sosyal Fobik Olabilir miyim Psk. Begüm EKİNCİ